Fransa’da laiklik tartışması alevleniyor

Fransa'daki Katolik, Protestan, Ortodoks, Yahudi, Müslüman ve Budist liderler, bu sabah ortak bir bildiri yayımlayarak, laiklik tartışmasına bu haliyle karşı olduklarını duyurdular.

“Fransız Dini Sorumlular Konferansı” adı altında yayımlanan bildiride, 2012 yılı Cumhurbaşkanlığı seçimi kampanyasına girildiği bir dönemde laikliği bu şekilde tartışmaya açmanın “yanlış anlaşılmalara neden olabileceği” ve “belli bir grubu parmakla göstereceği” de (Müslümanlar) not ediliyor. Fransız dini liderler, laiklik tartışmasına karşı, “politik, ekonomik, finansal ve manevi krizleri” de gerekçe gösterip, bu ortamda düzenlenecek bir tartışmanın “ortamı daha da karıştırmaktan başka bir işe yaramayacağı” görüşünü dile getirdiler. Bildiride, Fransız Dini Liderler Konferansı’nın laiklik konusunu bu yıl sonbahar ayında düzenleyeceği bir toplumsal tartışmayla gündeme getireceği de belirtilmekte.

Bildiri, Fransız Piskoposlar Konferansı (Katolik) Başkanı Kardinal André Vingt-Trois, Fransız Protestan Federasyonu Başkanı Papaz Claude Baty, Fransız Ortodoks Piskoposlar Asamblesi Başkanı Metropolit Emmanuel, Fransa Büyük Hahamı Gilles Bernheim, Fransız Müslüman Konseyi Başkanı Muhammed Mussaui ve Fransa Budist Birliği Başkanı Olivier Wang-Geng tarafından imzalandı.

İktidar geri adım atmıyor

İktidar partisi Halk Hareketi Birliği (UMP) ise muhalefet partileri ve dini liderlerin tepkisine rağmen geri adım atmıyor. Partiden yapılan açıklamada, laiklik tartışmasının Paris’te 5 Nisan’da düzenlenecek bir kurultayla başlatılacağı bildirildi. UMP, laiklik tartışmasına gerekçe olarak, Fransa’nın yeni bir “Cumhuriyetçi Pakt”a ihtiyaç duymasını gösteriyor. UMP, “azınlık” olduklarının altını çizdiği aşırı dinci Müslümanların, Fransız Cumhuriyeti'nin temeli olan laiklik ilkesini “tehlikeye soktuğu” tezini ileri sürüp, bu nedenle “çeşitlilik içinde Cumhuriyet değerlerine bağlı kalarak beraber yaşamayı sağlayacak yeni bir toplumsal proje gerektiğini” savunuyor.

UMP, tartışma çerçevesinde 1905 yılından kalma laiklik yasasının değiştirilmesinin söz konusu olmadığını, tartışmanın inanan ve inanmayan herkese saygı temelinde gerçekleşeceğini, İslam dininin hedef alınmadığını, amacın Fransızların güncel yaşamda yüzleştikleri sorunlara pragmatik cevaplar üretmek olduğunu ve bu nedenle tartışma sonunda somut önerilerin ortaya çıkacağını söylüyor.

Okullarda helal mönüye son

Bu arada, kurultay sonunda ortaya çıkması beklenen öneriler de basına sızmaya başladı. Bu önerilerin başında, anaokulları ve ilk okullarda son yıllarda rutinleşen “helal mönü” uygulamasının kaldırılıp, “vejetaryen mönüye geçilmesi” geliyor. Bazı Müslüman ailelerin Yahudi aileler gibi çocukları için özel mönü talebinde bulunması, Fransa’da son zamanlarda özellikle aşırı sağcı ve muhafazakârlar tarafından eleştirilmekte. UMP’nin, helal mönü dışında, imamların laik ilkelere göre yetiştirilmesi, bazı Müslüman kızların kimi spor derslerine katılmayı reddetmelerinin önünün kesilmesi ve cami olarak kullanılan lokallerde, yer yetersizliği nedeniyle cemaatin sokaklara taşmasının engellenmesine dayalı öneriler hazırladığı da söyleniyor. Bu önerilerin bazılarının, yasal düzenleme dönüşme olasılığı da bulunuyor.

Tartışma UMP’yi de bölmüş durumda. Başta Başbakan François Fillon ve Dışişleri Bakanı Alain Juppé olmak üzere, partinin önde gelen çok sayıda ismi, tartışmayı “zamansız” ve “Müslümanları hedef gösterici” olarak değerlendirmeye başladı. UMP içinden yükselen muhalif sesler karşısında Cumhurbaşkanı Sarkozy’nin dün Elysée sarayında Başbakan Fillon ve UMP Genel Sekreteri Jean-François Copé ile bir araya geldiği öğrenildi.

Laiklik tartışmasının arkasında, oyları yükselişte olan aşırı sağcı Milli Cephe (FN) partisinin laiklik konusunu seçim malzemesi olarak kullanmaya başlaması yatıyor. FN'nin laiklik konusunu sadece ülkedeki Müslümanların örgütlenmesi ve sorunları perspektifinde kullanarak oy toplamaya çalışması, liberal-muhafazakâr eğilimli UMP yönetimi içindeki bir grup tarafından “bu konu aşırı sağın tekeline bırakılmamalı” şeklinde yorumlanıyor. Ancak, partini merkez ve liberal kanadı “aşırı sağın oyununa gelinmemesi ve Müslümanları parmakla gösteren girişimlerden kaçınılması” görüşünü savunuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Kayhan Karaca / Paris

Editör: Ayhan Şimşek