070911 Sprach- und Integrationsmittler

Almanya’da yaşayan bazı göçmenler arasında doktorda, resmî dairelerde veya çocuklarının veli toplantısında Almanca yüzünden sorun yaşıyor. Karşılıklı yanlış anlaşmalar yetersiz Almanca’nın yanı sıra kültürel farklılıklardan da kaynaklanabiliyor. Dil ve kültür farklılığı yüzünden yaşanan anlaşmazlıkları gidermek için Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’nin Wuppertal kentinde “Sprint” isimli bir proje yürütülüyor.

Çeviri hizmetine yoğun talep

Sprint'in bürosunda çeviri ve uyum konularında yardım hizmetleri sunan 21 kişi çalışıyor. Büroda yer darlığı çekilmiyor, zira çoğu çalışmak için okul, kreş, hastane veya resmî dairelere gidiyor. Servet Çiftehan, talebin fazla olmasını şaşırtıcı bulmuyor. “14 yıl önce Almanya’ya geldiğim zaman böyle bir imkân yoktu" diyen Çiftehan, kendisi için çeviri yapabilecek bir arkadaş ya da tanıdık bulmak gerektiğini, ama şimdi onlar sayesinde bir çok göçmenin kendini ifade etme imkânı bulduğunu vurguluyor.

Alman Protestan Kilisesi'ne bağlı proje

Çiftehan, Alman Protestan Kilisesi Sosyal Çalışmalar Derneği’nin  (Diakonie) Wuppertal şubesine bağlı olarak yürütülen Sprint adlı projede yaklaşık sekiz aydan beri çalışıyor. Hastane, okul veya resmî dairelerde göçmenlerin özel görüşmelerini çeviriyor. Çiftehan, bu işte çalışmaya başlamadan önce dil ve uyum konularında yardım hizmeti sunmak üzere dernek tarafından verilen 18 aylık bir eğitim  alıyor. Alman Protestan Kilisesi Sosyal Çalışmalar Derneği 2002 yılından bu yana çevirmenlik eğitimi veriyor. Eğitime katılanların çoğunu mülteciler oluşturuyor.

Sprint projesinin yöneticisi Heike Timmen, projeye başladıkları ocak ayında 150 müşterilerinin olduğunu belirtiyor. Timmen sundukları hizmeti şu sözlerle anlatıyor:  “Talebin yoğun olduğu iş arama bürolarında, gençlik dairesinde ve danışmanlık sunan merkezlerde görev yapıyoruz. Sağlık alanı ise ikinci sırada yer alıyor. Aslında bu alanda da çeviriye yoğun bir şekilde ihtiyaç duyuluyor. Hatta eğitim alanında ihtiyaç daha büyük. Ancak sorun bütün bunların maliyetinin nasıl karşılanacağı...”

Almanya’nın bazı kentlerinde, kültürlerarası çeviri hizmetleri için bütçe ayrılıyor. Ancak Almanya’nın bir çok yerinde bu işin maliyetinin nasıl karşılanacağı ve eğitimin nasıl olacağı henüz açıklığa kavuşturulamadı. Hollanda ve İsviçre’de ise devlet maliyeti üstleniyor, bir merkez de çeviri ve uyum hizmeti sunan kişilerin koordinasyonunu sağlıyor.

Bilinçli çeviri ve yardım

Almanya’da ise herkes akrabaları veya tanıdıkları için çeviri yapabiliyor. Tamil kökenli Kiriya Kaempf da, Sri Lanka’dan gelenlere resmî dairelerde eşlik ettiğini söylüyor. Ancak bu konuda eğitim aldıktan sonra, farklı bir şekilde çevirmeye başladığını anlatıyor: "Ne duyuyorsam, onu söylüyorum. Eskiden, müşterime veya eşlik ettiğim kişinin yararına ne yapabileceğime bakıyordum. Eskiden bu önemliydi. Benimle aynı memleketten gelen insanlara yardım edebileceğimi, bunun işim olduğunu düşündüğüm için buradayım. Bazen bir anlamda hata yaptığımı da itiraf etmeliyim. Eskiden müşterilerime Almanya’da neyin nasıl işlediğini anlatıyor, ‘bunu bu şekilde söylemelisin’ diyordum, ‘bunu böyle yap’ diye tavsiyelerde bulunuyordum.”

Kültür farklılıkları

Kiriya Kaempf’in, dil ve uyum konularında hizmet sunan biri olarak her anlamda tarafsız olması gerekiyor. Almanca’dan çeviri yapmasının yanı sıra kültürel anlaşmazlıkları da çözmesi gerekiyor. Kaempf, örneğin, Sri Lanka’da özel hayat olarak görüldüğü için, Alman sosyal danışmana evliliği ile ilgili sorunları anlatmaktan kaçınan kadına, bu sorunları neden anlatması gerektiğini açıklıyor.

Servet Çiftehan, yaptıkları işin duyarlılık gerektirdiğine dikkat çekiyor. “Çevirmenlik için durumu basitmiş gibi gören ve sadece bir çeviri olarak bakan herhangi birini yanlarına almalarını kesinlike tavsiye etmiyorum. Dil, gücünü göstermek için bir etken. Bu nedenle de burada sadece dil söz konusu değil.”

© Deutsche Welle Türkçe

Sabine Damaschke / Çeviren: Jülide Danışman

Editör: Ahmet Günaltay