Gül’den Atina’ya tatbikat tepkisi

1999 depreminden bu yana ‘bahar havası’ yaşanan Türk-Yunan ilişkilerinde, ardarda gerginlikler yaşanıyor. NATO'nun Ege'de yapacağı tatbikat konusunda çıkan gerginliğin ardından, şimdi de Ege'de ortak Rum-Yunan tatbikatı, Ankara ile Atina arasında krize yol açtı. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, tatbikatı protesto etmek için Atina'ya önümüzdeki hafta yapmayı planladığı geziyi iptal etti.

Gül'ün daha önce iki kez çeşitli nedenlerle ertelenen Atina ziyaretini 27-28 Mart tarihlerinde yapması planlanıyordu. Ancak Yunan Genelkurmayı, 2001 yılından bu yana Türkiye ile Yunanistan arasındaki Güven Arttırıcı Önlemler çerçevesinde gerçekleştirilmeyen Ege'deki Toksokis adlı Rum-Yunan ortak askeri tatbikatının bu yıl yapılması için ısrar etti. Üstelik, tatbikatı da Bakan Gül'ün Atina ziyaretiyle aynı tarihe denk getirdi.

Tatbikat Yunan hükümetini de böldü

Yunan Genelkurmayı’nın, tatbikatı 26 Mart Pazartesi günü başlayacak şekilde ayarlaması, Yunan hükümetinde de sıkıntıya yol açtı. Yunan basınına yansıyan haberlere göre, Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis, Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni ile Savunma Bakanı Vangelis Meymarakis Mart ayının ilk haftasında, Gül'ün ziyaretine çakışan tatbikatı görüşmek üzere bir araya geldiler.

Gül'ün Yunanistan'da bulunduğu sırada Ege'de Yunan savaş uçaklarının uçmasının doğru olmayacağını söyleyen Bakoyanni, Toksotis'in ertelenmesini istedi.

Ancak Yunan Genelkurmayı'nın tatbikatın yapılmasında "ısrarlı" olduğunu söyleyen Savunma Bakanı, tatbikatın "planlandığı gibi yapılması gerektiğini" vurguladı. Başbakan Karamanlis'in de savunma bakanından yana tavır alması üzerine, tatbikatın 26-28 Mart’ta yapılması kesinleşti.

Temsili hedefler Türkiye ve Kuzey Kıbrıs

Kıbrıslı Rumlarla Yunanistan'ın ortaklaşa, Rodos-Girit-Kıbrıs üçgeninde gerçekleştirdikleri Toksokis askeri harekatı, yapıldığı dönemde Atina ve Ankara arasında gerilime neden oluyordu. Tatbikatlarda senaryo gereği Yunan savaş uçaklarının Güney Kıbrıs üzerinde uçuyor, iki ülke askeri kuvvetleri birleşip, "temsili hedefleri" vuruyorlardı. Ardından iki ülke paraşütçü komandolar Kıbrıs'ın Rum bölgesine inerek, çıkartma yapıyorlardı.

Türkiye ile Yunanistan arasındaki ‘bahar havası’, tatbikatı da etkilemiş, tatbikat 2001 yılından bu yana her yıl iptal edilmişti. Sadece geçen yıl, Rum ve Yunan kuvvetleri tatbikatı harita üzerinde gerçekleştirmişlerdi.

Tatbikatın düzenlendiği her yıl, Türkiye "Rum-Yunan ikilisinin bu hareketinin, Doğu Akdeniz'deki barış ve istikrarı tehdit ettiğini" vurgulayarak, tatbikatı protesto ediyordu.

NATO gerginliğinin ‘intikamı’

Diplomatik kaynaklar, Yunan Genelkurmayı’nın 2003'ten bu yana yapılmayan tatbikatı, bu yıl yeniden yapmak konusundaki ısrarına, NATO'da Atina ile Ankara arasında geçen ay yaşanan tatbikat krizinin neden olduğunu belirtiyorlar. Limni Adası'nın kuzeyindeki Bozbaba adası yakınlarında NATO'nun yapmayı planladığı tatbikatı Türkiye'nin itirazı üzerine iptal edilmişti. Türkiye, "Lozan antlaşması uyarınca Ege adalarının silahsızlandırılmasının gerektiğini, bu nedenle bölgede NATO tatbikatının yapılmasının sakıncalı olduğunu" savunmuş, NATO da bunu haklı bulmuştu. Yunanistan ise NATO kararına çok sert tepki göstermiş, ancak tatbikatın yapılmasını sağlayamamıştı.

Yunanistan'ın tatbikat atağına karşı Atina ziyaretini iptal eden Dışişleri Bakanı Gül'ün Yunan hükümetine tepkisi de, yine diplomatik yolla gerçekleşiyor. Gül, Çarşamba günü, adı nedeniyle Yunanistan'la sürekli sorun yaşayan Makedonya'ya resmi ziyaret yapacak.

Yunanlılar, Makedonya'nın "yunanistan'a ait bir bölge" olduğu için, Yugovlavya'nın dağılmasıyla 1991 yılında ortaya çıkan Makedonya Cumhuriyeti'ni bu isim altında tanımayı reddediyorlar. Başlangıçta Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya adı altında BM'ye üye oldu. Ancak önceleri BM'de kullanılan bu adı kabullenen Washington yönetimi, bir süre önce sürpriz bir kararla ülkeyi Makedonya Cumhuriyeti olarak tanıdığını açıkladı.