Guantanamo tutsakları sorguya hazırlanıyor

ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz’in talimatıyla Guantanamo’da bulunan tüm tutsakların 17 Temmuz tarihine kadar sahip oldukları haklar konusunda bilgilendirilmeleri gerekiyor. Bu nedenle 40 ayrı dilde hazırlanan bir yazıyla tutsaklara, ABD tarafından yaklaşık iki yıldır ”düşman savaşçısı” sıfatıyla alakonuldukları bildiriliyor. Bu tanımın tüm tutsaklara uyup uymadığı konusu, bir askeri heyetin yapacağı soruşturmayla açıklığa kavuşacak.

İlk sorgulama aşamasına kadar her tutsağa bir askeri hukuk uzmanı ile bir çevirmenin atanacağı, buna karşılık avukat tutulmasına izin verilmeyeceği bildiriliyor. Sorgulama sırasında tutsakların suçsuz olduklarını belgeleyen kanıtlar bulması gerekiyor. Bu aslında ABD’nin demokratik yargı anlayışıyla tümüyle çelişen bir durum. Normal koşullarda iddia makamının sanığın suçunu ispatlaması gerekirken, Guantanamo tutsaklarından masumiyetlerini ve suç işlemediklerini kanıtlamaları isteniyor.

"Hebeas corpus" ilkesi

İnsan hakları örgütleri ise bu sorgulama yöntemini yetersiz bularak eleştiriyor. Sorgulamalarından bağımsız olarak Guantanamo tuksaklarının yargılanmaları sırasında ”habeas corpus” ilkesine uygun davranılacağını önceden öğrenmeleri gerekiyor. Bu ilke, batılı hukuk sistemlerinin temel ögelerinden birini oluşturuyor ve bireylere karşı devletin keyfi tasarruflara girişmesine engel oluyor.

ABD’nin en yüksek yargı organı olan Anayasa Mahkemesi, geçen ay aldığı usule ilişkin bu kararla Guantanamo tutsaklarına da aynı temel ilkelere göre davranılmasını gerektiğini bildirmişti. Buna göre, her tutsak herhangi bir eyaletin mahkemesinde dava açarak durumuna itiraz edebilecek. Bu arada bazı tutsakların aileleri tarafından görevlendirilen çok sayıda avukat bu yasal adımların zaman geçirmeden atılacağını kaydediyor.

Kızılhaç’ın eleştirileri

Öte yandan, merkezi Cenevre’deki uluslararası yardım örgütü Kızılhaç, ABD yönetimine yeni suçlamalar yönelterek, terörizmle savaş süreci içinde tutsak alınanlardan bir çoğunun kamuoyundan gizlendiğini önü sürüyor. ABD yönetimi, şimdiye kadar Guantanamo’daki tutukluların hukuki açıdan savaş tutsağı olarak muamele görmesini engellemekle suçlanmaktaydı. Oysa Kızılhaç yetkilileri, Guantanamo’daki Amerikan üssünde alakonulan kişilerin, gerçekten Washington yönetiminin tanımladığı gibi ”insani koşullarda” bulunup bulunmadığını saptama imkanlarına sahipti.