Ham petrol fiyatlarında belirsizlik

Irak’taki saldırı ve sabotajlar, Venezuela’daki grevler, Nijerya’daki huzursuzluk ve Yukos’un geleceğiyle ilgili kuşkular. Global petrol piyasası, siyasi titremelere son derece asabi tepki gösteriyor. Bölgesel anlaşmazlıklar petrol fiyatını, dolayısıyla da dünya ekonomisinin gidişatını artık daha fazla etkiliyor.

Ama birbiri ardına gelen fiyat şokları petrol rezervlerinin tükenmekte oluşuna işaret etmiyor. Uzmanlar, her yıl tüketilenden daha fazla petrol rezervi keşfedildiğini söylüyorlar. Ama istatistikler çoğu zaman kağıt üzerinde kalmaya mahkum. Sahra çölünün altında ne kadar ham petrol yattığını kimse tam olarak bilmiyor. Hatta kuyuların ne zaman kuruyacağı bile petrol piyasasının umrunda değil.

Petrol üretiminin giderek dünyanın siyasi bakımdan son derece hassas ve savaşlara sahne olan birkaç bölgesinde yoğunlaşmaya başlaması daha önemli. Dünyanın en büyük üreticilerinden ABD, ihtiyacının büyük bölümünü dışardan karşılamak zorunda. İngiltere’nin petrol rezervleri sanıldığından çok daha hızlı eriyor. Norveç’in Kuzey Denizi’ndeki kuyuları da birkaç yıla kadar bereketini kaybedecek.

Fiyatların dibe vurması mümkün

Uzmanlar 43 dolarlık rekor varil fiyatının 12 dolarının spekülasyondan kaynaklandığını hesaplamışlar. Ama bütün bu hesapların tüketiciye faydası yok. Risk primi de tüketicinin cebinden çıkıyor. Asıl önemlisi, petrol fiyatını belirleyenlerin sayısının azalmakta oluşu. Bu da en az üretimdeki coğrafi yoğunlaşma kadar önemli ve piyasayı istikrarsızlığa sürükleyen bir faktör. Suudi Arabistan’da huzursuzluk başgösterse, varil fiyatı bir anda astronomik düzeye fırlar.

Tek çare büyük tüketici ülkelerin petrole susuzluğu dizginlemeleri. Anahtar, yeryüzünde çıkarılan petrolün dörtte birini tüketen ABD’nin elinde. Varil fiyatının rekor kırmasının yararı, Amerikalıları seçim kampanyası sırasında gafil yakalaması. Politikacılar seçmene hesap vermek zorunda. Washington enerji tasarrufuna ağırlık vermeye belki de ancak böyle zorlanabilir.

Varil fiyatı 39 ila 43 dolar arasında seyrediyor

Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali İbrahim Naimi fiyatların artmasında üretim miktarının rol oynamadığını ve petrol piyasasında arz-talep dengesinin korunduğunu söylüyor. Naimi Süddeutsche Zeitung adlı Alman gazetesine verdiği mülakatta, dünyanın en büyük petrol rezervini barındıran ülkesinin 22 ila 28 dolarlık varil fiyatını hedeflediğini ancak siyasi gerginliklerin körüklediği yüksek petrol fiyatını Suudi Arabistan’ın tek başına göğüsleyecek durumda olmadığını söyledi. Suudi Arabistan Petrol Bakanı, bilinen petrol rezervlerinin dörtte birinin Suudi Arabistan’da olduğunu ve dünya piyasasına 50 yıl boyunca günde 15 milyon varil arzedebileceklerini, sözlerine ekledi.