Sondertribunal Libanon Hariri

Lahey'deki mahkeme sadece Hariri suikastını değil, Lübnan'da son yıllarda politikacılara yönelik olarak düzenlenen diğer saldırıları da aydınlatmaya çalışacak. DW editörü Peter Philipp, Lübnan'da Hariri suikastından, mahkemenin kurulmasına kadar yaşanan süreci değerlendiriyor:

Lübnan'da dört yıl önce otomobiline konan bombanın infilak etmesi sonucu yaşamını yitiren eski Başbakan Refik Hariri'ye yönelik saldırı, BM'nin görevlendirdiği savcı Detlev Mehlis tarafından 2005 yılında soruşturulmaya başlandı. Berlinli başsavcı Detlev Mehlis üzerinde bir yıl çalıştığı suikastla ilgili olarak Arap El Hayat gazetesine verdiği demeçte, saldırıyı düzenleyenlerim kim olduğu konusunda çok somut bir tablonun ortaya çıktığını ancak delillerin mahkemeye de sunulması gerektiğini vurguladı.

Mehlis'in ardından yine BM tarafından görevlendirilen, Hariri olayını soruşturan iki savcı ise bu kadar somut açıklamalar yapmadı.

Mahkeme'nin önündeki sorunlar

Hariri davasına bakmakla görevli, Lübnan için kurulan özel BM mahkemesi, birçok sorun ve belirsizlik içinde çalışmalarına başladı. Mahkemeyi bekleyen tek zorluk belirsizlikler değil. Hariri yandaşları, Suriye'yi bu suikastı düzenlemekle suçluyor. Bu iddianın dava sürecini zora sokması bekleniyor.

Suriye şimdiye dek bu su suçlamaları yalanladı. Ancak saldırının ardından Lübnan'daki birliklerinin bir kısmını çekerek, suikastı araştıran BM uzmanlarıyla işbirliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı. Yine de Şam yönetimi uluslararası bir mahkeme kurulmasına karşı çıkarak, olayın sorumlularını kendisinin yargılamasını teklif etti.

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, ülkesinin suikastla ilgisi olduğu iddialarını birçok kez yalanladı. Esad'a göre, "Suriye'deki herkes bu olayın tamamen politik olduğunu biliyor. Bunun, profesyonel bir soruşturma ile yakından uzaktan ilgisi yok."

Gözaltındaki serbest bırakıldı

Suriye bugüne kadar Hariri suikastıyla ilgili olarak hiçbir zanlının adını açıklamadı. Lübnanlı yetkililer ise bundan birkaç yıl önce, Suriye'ye yakınlığıyla bilinen bazı Lübnanlıları gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar arasında emniyet, devlet başkanı muhafız kıtası, ordu ve gizli serviste görev yapmış dört eski general vardı. Bu dört generalin Lahey'deki özel mahkemede yargılanması bekleniyordu. Ancak Lübnanlı yetkililer bu konuda şaşırtan bir karar aldı. Hariri suikastı sırasında Suriye'ye yakınlığıyla bilinen Devlet Başkanı Emil Lahoud'la telefon görüşmesi yaptığı tespit edilen üç general, üç yıllık hapis cezasının ardından serbest bırakıldı. Dolayısıyla bu üç generalin Lahey'de yargılanması beklenmiyor.

Üç generalin BM özel mahkemesinin çalışmalarına başlamasından kısa bir süre önce serbest bırakılmaları, suikastla ilgili soruşturmanın ne kadar büyük bir baskı ortamında yürütüldüğünü gösteriyor. BM Güvenlik Konseyi'nin iki yıl önce, Hariri suikastı davasının Lübnan'da değil, yurtdışında bir mahkemede görülmesi yönünde karar alması da bu yüzden.

Lockerbie davası örnek

Mahkeme bu konuda Libyalı iki zanlının Amerikan Pan Am Havayolları'na ait bir uçağı Lockerbie kasabasında düşürdüğü saldırıyı örnek aldı. Bu davada da söz konusu iki zanlı Hollanda'da yargılanmıştı. Ancak Libya'nın tersine Suriye BM ile işbirliği yapmayı reddediyor.

Ancak diğer yandan Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad Batı ile ilişkilerini iyileştirmeye çabalıyor. Esad bu olayı mümkün olduğunca az hasar alarak atlatmayı hedefliyor. Suriye'yle Ortadoğu politikaları için daha etkin çalışmayı isteyen ABD ile Fransa da bundan yana. Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy'nin Suriye'yi bu davadan mümkün olduğunca uzak tutma sözü verdiği dedikodularının çıkması da bu sebepten ortaya atıldı.

Yargılama yıllar alabilir

BM özel mahkemesi çalışmalarına başladı. Ancak Hariri davasının ne zaman görülmeye başlayacağı belirsiz. Mahkemede görev yapacak 11 hâkimin isimleri bile açıklanmış değil. Bunlardan dördünün Lübnanlı olması bekleniyor. Üstelik davanın başlaması için Hariri suikastıyla ilgisi olduğu iddia edilen dört generalin Lahey'e teslim edilmesi için başvuruda bulunulması gerekiyor. Bunun için mahkemenin 60 günlük süresi var. Ancak Hariri davasının sonuçlanması birkaç yılı alabilir.