1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Herkesi memnun eden karar

Daniel Scheschkewitz27 Kasım 2003

İran, atom silahlarının yayılmasını önleme anlaşmasını ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından kınandı. Kınama kararının Washington’daki yankılarını Deutsche Welle'den Daniel Scheschkewitz derledi

https://p.dw.com/p/AbUe
IAEA Başkanı Baradey, kararı "hayırlı" olarak niteledi
IAEA Başkanı Baradey, kararı "hayırlı" olarak nitelediFotoğraf: AP

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey Viyana’daki oylamanın ardından, karrarın, barış, uluslararası dayanışma ve atom silahlarının yayılmasının önlenmesi açısından hayırlı bir karar olduğunu söylemişti.

Karar metninin oy birliğiyle kabul edilmesiyle, uluslararası topluluğun nükleer anlaşmazlıkta İran’a nasıl davranacağı konusunda ABD ile Avrupa arasında uzlaşma sağlanmış oldu. Geçen hafta başlayan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı toplantısından önce ABD İrran’ın daha ağır dozda kınanmasını ve gizlice atom silahı geliştirmeye çalıştığı için İran’ın BM Güvenlik Konseyi’ne şikayet edilmesini talep etmişti. Bu durumda İran’a ekonomik müeyyide uygulanabilecekti.

Plütonyum saptanmıştı

AB üçlüsünün ekim ayında Tahran’ı ziyaret ederek bazı tavizler koparmasından sonra öncelikle Avrupa Devletleri Güvenlik Konseyi’nin devreye sokulmasına karşı çıkmışlardı. İran nükleer tesislerinde kapsamlı denetim yapılmasına imkan tanıyan atom silahlarının yayılmasını önleme anlaşması ek protokolünü imzalamaya hazır olduğunu açıklamıştı. İran yönetimi nükleer enerjiden sadece barışçı alanlarda yararlanmayı amaçladıklarını öne sürerken Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı 18 yıldır sürdürülen nükleer geliştirme çalışmaları sırasında İran’ın nükleer silah yapımına elverişli miktarda uranyum ve plütonyum elde ettiğini saptamıştı. Önceliklle plütonyum silahlanma çalışmaları açısından önemli bir ipucu oluşturuyor.

Washington neden memnun?

İran, uranyum zenginleştirme çalışmalarını süresiz erteleyeceğini duyurmuştu. Viyana’da alınan kararda İran, devletler topluluğunun şartlarını ihlal etmemesi konusunda uyarılıyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı statüsüne aykırı davranışların cezai tedbirlere başvurulmasına yol açabileceği ifadesine de kararda yer veriliyor. ABD bu ifadeyi, ‘BM Güvenlik Konseyi İran hakkında yaptırım kararı alabilir’ şeklinde yorumluyor. Dışişleri Bakanı Colin Powell’in de dile getirdiği gibi, Washington yönetiminin memnuniyeti bu yorumdan kaynaklanıyor.

Powell'dan teşekkür

Karardan çok memnun olduklarını belirten Powell, "İran karara ya da kabul ettiği diğer şartlara uymazsa konu derhal Ajansa intikal ettirilecek ve Ajans’ın statüsünde belirtildiği üzere gerekli sonuçlara yol açacaktır" dedi.

Powell, kararın hazırlanmasını mümkün kıldıkları için Almanya, Fransa ve İngiltere Dışişleri Bakanları’na da teşekkür etti.

Şahinler dizginlendi

Washington’daki gözlemciler, Irak krizinden sonra Washington yönetiminin atlantikaşırı ilişkileri yeniden ön plana çıkarmak istediğini belirtiyorlar.

Bu durumda Amerikan Dışişleri Bakanı’nın İran’a daha sert davranılmasını isteyen şahinleri dizginleyebildiği anlaşılıyor. Karar aslında bütün taraflara zaman tanıyor. İrran nükleer programıyla dürüs hedefler izlediğini kanıtlama fırsatını bulacak. ABD’de Kuzey Kore ve İran’ın nükleer arayışlarını gözünden kaçırmaksızın, acilen çözüm bekleyen Irak sorununa zaman ayırabilecek.