İngiltere - İran krizi tırmanıyor

İran devrim muhafızlarının, Irak - İran sınırında 8 İngiliz askerini gözaltına alması, uluslararası kamuoyunda büyük şaşkınlık yarattı. Londra, askerlerin aylardan beri yaptığı eğitim çalışmasını olay günü de tekrarladıklarını belirterek askerlerinin serbest bırakılmasını istedi.

Ancak Tahran ise İngilizler’in ”İran’ın karasularını izinsiz girme”suçundan dolayı mahkeme önüne çıkarılacağını duyurdu. Diplomasi çevreleri, İran’ın girişiminin perde arkasında muhtelif nedenler yatabileceğini belirtiyor.

Girişimler sürüyor

İran’ın Arapça yayın yapan ”El Alem” Televizyonu, gözaltına alınan 8 ingiliz askerinin görüntülerini yayınladı. Haklarında İran karasularına izinsiz girdikleri gerekçesiyle dava açılacağı belirtilen İngiliz askerler, televizyonda yayınlanan görüntülerde herhangi bir yaralanma belirtisi ortaya koymuyor.

Krizi gidermek için diplomatik girişimler sürüyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw konuya ilişkin İranlı meslektaşı Kemal Harrazi'yle temas kurdu. Harrazi’nin konuyla şahsen ilgileneceğini belirtmesine karşın İngiliz askerlerin mahkeme önüne çıkarılacakları duyuruldu.

Rota Basra’ydı

Yetkililer, İngiliz Deniz Kuvvetleri’ne bağlı askerlerin, Irak’la İran’ı birbirinden ayıran Şattülarap nehri üzerinde üç tekneyle seyir halinde olduklarını, Umr Kasır’dan yola çıktıklarını ve hedeflerinin Basra olduğunu kaydettiler. İngilizler‘in kaçakçılığı önlemek üzere Iraklı güvenlik güçlerini eğittikleri, olay sırasında üzerlerinde yalnızca kişisel silahlarını taşıdıkları belirtildi.

Olaya ilişkin bir başka ilginç ayrıntı da İngiliz askerlerinin İran deniz kuvvetleri ekipleri tarafından değil, İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney’in liderliğini yaptığı Devrim Muhafızları tarafından gözaltına alınmış olmaları.

”Olağan çalışmalar yapılıyordu"

Irak’taki İngiliz birliklerinin sözcüsü Ian Clooney’in askerlerinin olağan çalışma içinde olduğunu belirterek, ”Askerlerimiz, olağan denetim çalışması icra ediyordu. Iraklı güvenlik güçlerinin eğitiminin bir parçasını oluşturan bu çalışmayı zaten aylardır yapıyorlardı” diye konuştu.

Londra’daki Kings College’de İran uzmanı olarak görev yapan Andrew Lambert ise bir yanlış anlaşılma söz konusu olabileceğini belirterek ”Aslında olay teknelerin rotasında küçük bir sapmanın sonucu meydana gelmiş. İranlıların bir yanlış anlaması sözkonusu” diye konuştu.

Farklı nedenler de olabilir

Gözlemciler, olayın İran tarafından büyütülmesinin ardında değişik nedenlerin yer alabileceğine işaret ediyorlar. Bir yandan, Irak’ta bulunan ABD önderliğindeki koalisyon güçlerine yönelik güç gösterisi yapılmak istendiği öne sürülürken, diğer yandan İran’ın, nükleer geliştirme programını eleştiren Avrupa Birliği’ne farklı boyutlarda bir karşılık verdiği iddia ediliyor.

İran’da şubat ayında yapılan seçimlerde yenilenen parlamentonun artık muhafazakar ağırlıklı yapısına da işaret ediliyor ve muhafazakar yapının Batıyla ilişkileri özelliklle germe girişiminde olabileceği ileri sürülüyor.