İnterneti kim denetleyecek?

Tunus’ta BM Ennformasyon Zirvesi’nde 170’den fazla ülkenin temsilcileri bir araya geldi. Zirvede, dünyada herkesin internetten adil biçimde yararlanması ve 2015 yılına kadar dünya nüfsunun yarısının internet bağlantısına kavuşması hedefi masaya yatırılıyor. Ülkeler belirlenen hedef konusunda görüş birliği sergilerken, interneti kimin denetleyeceği konusunda politik bir mücadele var.

İnternet ağının denetimi bir Amerikan örgütü olan ICANN adlı sivil toplum kuruluşunun elinde. Ekonomi, teknoloji, bilim dünyasından kuruluşlar birlikte kullanıcıların 1998’de oluşturduğu ICANN, internetteki isim, adres ve numaraların idaresinden sorumlu.

ICANN’le ilgili endişeler

Diğer yandan ICANN, sivil toplum kuruluşu olmasına rağmen, Amerikan Ticaret Bakanlığı’na bağlı. İşte tartışmaların odağını da bu konu oluşturuyor. Başta Çin ve İran olmak üzere diğer ülkeler, Washington’un bu gücü kötüye kullanılabileceğini ve çıkarları ile çelişen sayfaları sansürleyebileceğini savunuyor.

AB de bu gruba dahil. AB Komisyonu’nun Enformasyon Teknolojilerinden Sorumlu Üyesi Viviane Reding, Wall Street Journal’da yayımlanan makalesinde ABD’nin ICANN’ın denetiminden çekilmesini talep etti. Bu teklif, kurumun özelleştirme sürecinin tamamlanmasını ve tüm ülke hükümetlerinin bir nevi bir üst denetim kurulu oluşturmasını öngörüyor. Ancak ABD bu teklifi reddetti.

Orta yol arayışı

Tunus’tan gelen son haberler ise tarafların bu konuda bir orta yol bulduğu yönünde. Söz konusu anlaşmanın iki ayağı var: Birincisi internetle ilgili virüs, spam gibi tüm sorun ve soruların açığa kavuşturulacağı hükümetlerarası bir forum oluşturulması.

Buna paralel olarak özel ve kamu sektöründen temsilcilerin, belli bir süreyle sınırlandırılmamış görüşme turunda kamu menfaatini gerçekleştirmeye çalışması öngörülüyor. Bu kapsamda, ICANN’ın de faaliyetlerini sürdüreceği bildiriliyor. Ancak bu yeni oluşum, ABD’nin internet üzerindeki iktidarını devrettiği anlamına gelmiyor. Washington, uluslararası topluluğa sadece ICANN’deki adres ağı ile ilgili kararlara katılma hakkını tanımış durumda.

Başlangıçta tartışma yaratan, daha sonra Cenevre’de üzerinde uzlaşılan bir başka konu ise dijital geleceğin nasıl finanse edileceği. İletişim Bilimci Wolfgang Kleinwaechter, geçmişte kalkınmakta olan ülkelerin gelişmiş ülkelerden dijital bir dayanışma fonu talep ettiğini belirterek “Sonuçta, bu tartışmalı dayanışma fonları üzerinde anlaşıldı. Bu anlaşmanın pek sevindirici olmayan yanı ise fona katkıda bulunmanınn zorunlu değil, gönüllülük ilkesine bağlı olması” dedi.

İnsan hakları sorunu

İnsan hakları ise Tunus’taki zirvenin bir diğer tartışma yaratan konusu. Zirveye katılan Sınır Tanımayan Gazeteciler’e göre internetin başlıca düşmanları Çin, Küba, İran ve Vietnam. Kuruluş, konferansın Tunus’ta yapılmasına da tepkili. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün internet özgürlürlüğü Sorumlusu Julian Pain, “Tunus hükümetinin düşünce özgürlüğüne hiçbir şekilde saygı göstermediğini kesin olarak biliyoruz. Çünkü bu hükümet internete sansür uyguluyor” şeklinde tepkisini dile getirdi.