Irak Anayasası'na sivil toplum katkısı

Ürdün’ün başkenti Amman’da yapılan konferansa katılan farklı sivil toplum kuruluşu temsilcisi, insan hakları savunucusu ve hukukçu 30 Iraklı temsilci, Irak’ın demokrasi temel alınarak hazırlanması amaçlanan anayasasına katkıda bulunmaya çalışıyor. Anayasa aslında Irak Ulusal Kongresi tarafından hazırlanacak, ama halk da bu çalışmalara katkıda bulunmak, emek vermek istiyor.

Özellikle de kadınlar. Amman’daki konferansa katılan Iraklı bir kadın organizasoyunun temsilcisi Fatma Fadıl, 40 yıl boyunca baskı altında yaşayan kadınların nihayet anayasada erkeklerle eşit haklara sahip olma şansını yakaladığını belirtiyor. Fadıl ülkede birçok yasada kadınla erkeğin eşit muamele görmemesinden yakınarak şöyle konuşuyor:

“Örneğin, vatandaşlık yasası. Çocuğu olan bir kadın bir yabancıyla evlenirse çocukların Irak vatandaşlığını alması, daha doğrusu vatandaşlık hakkını koruyabilmesi gerekir. Bizler, çocukların başka ülkelerin vatandaşlığını almaya zorlanmasını istemiyoruz. Oysa yasalarda kadın ve erkeğin konumu farklı. Iraklı erkekler yabancı bir kadınla evlenirse çocuklarının Irak vatandaşı olmasına izin veriliyor. Kadınları ise böyle bir hakkı yok.”

Ancak Fatma Fadıl, Iraklı kadınların bunu değiştirmeyi başaracaklarına inanıyor ve buna gerekçe olarak da Ocak ayında yapılan seçimlere kadınların erkeklerden daha fazla katılmasını gösteriyor. Kadınların hakları için mücadele edebileceğini ifade eden Fadıl, ataerkil bir yapıya sahip olan Irak’ta erkeklerin de değişmesi gerektiğini belirtiyor.

Federalizm talepleri

Irak Barolar Birliği’nin kurduğu Anayasa Komisyonu üyesi olan Kürt avukat Abdullah Zebari ise Irak’ın gelecekteki anayasanın iki dayanağı olması gerektiğini söylüyor ve bunları “demokrasi ve federalizm” diye açıklıyor. Zebari, “Irak farklı uluslardan insanlarla azınlıklardan oluşuyor. Bizler herkesin, ama özellikle de azınlıkların haklarının korunması için en iyi çözümün federalizm olduğunu düşünüyoruz” diyor.

Peki federalizm nasıl tanımlanacak? Farklı grupları içinde barındıran toplum, laik devlet tanımından ne anlıyor? Amman’daki konferansta yapılan tartışmalar, bu soruların yanıtının bulunmasının hiç de kolay olmadığını gösterdi. Buna rağmen temsilciler önümüzdeki günlerde yapacakları buluşmalarda, anayasanın en temel maddeleri konusunda uzlaşma sağlamak ve parlamentonun Anayasa Komisyonu ile iletişime geçerek bu önerileri onlara sunmak istiyor. Ancak gözlemciler, anayasa taslağının Ağustos ayına kadar hazırlanabileceği konusunda şüpheli.