Iraklı Kürtler Türkiye'den umutlu

Güney sınırında bir Kürt devleti kurulmasına itiraz eden Türkiye, 2003 yılında ABD ile büyük bir gerilim yaşamış, Amerikan birliklerinin toprakları üzerinden Irak’ın kuzeyine girmesine izin vermemişti. Bugünse Kürtlerin Irak devleti bünyesinde, kendilerine ait bir özerk yönetimleri var ve elde ettikleri kazanımları muhafaza edebilmek için Ankara’nın desteğini arıyorlar. Günter Seuffert’in haberi:

Irak’ın hiçbir bölgesinde, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ndeki topraklarda var olan ekonomik canlılık yok. Iraklı Kürtler, ülkenin en güvenli bölgesine sahip olmaktan gurur duyuyorlar. Dünyanın birçok ülkesinden yatırımcılar, bölgesel yönetimin başkenti Erbil’e akın ediyor. Rehberler turistlere Erbil'de “Avrupa’nın en büyük sanayi bölgesinin” oluşturulmasının hedeflendiğini aktarıyor, turistlerse Kürtlerin kendilerini Avrupalı olarak tanımlamalarını şaşkınlıkla dinliyor.

Ancak her şey tozpembe değil. ABD Başkanı Barack Obama en geç 2011 yılının sonuna kadar askerlerini Irak’tan çekmek istiyor. Hâlbuki Irak barışın hala çok uzağında. Her ne kadar El Kaide baskı altına alınmış ve Sünni'lerle Şii'ler arasındaki gerginlik azalmış olsa da Iraklı Kürtler ile Bağdat’ta Arapların hâkim olduğu merkezi hükümet arasındaki sorunlar çözümlenebilmiş değil.

Bağdat-Erbil hattında gerilim

Özerk Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin doğu sınırındaki Erbil bölgesinde son dönemlerde şiddet olayları tırmanmış durumda. Perde gerisinde, Araplarla Kürtler arasında Ninova eyaleti üzerindeki hâkimiyet mücadelesi yaşanıyor.

Kürt Bölgesel Yönetimi’nin Savunma Bakanı Masrur Barzani, ABD askerlerinin Irak’tan çekilmesinin tüm Irak’ı felakete sürükleyeceğini vurgularken, Başbakan Neçirvan Barzani ABD’nin sorunlar çözümlenmeden çekilmesinin “Erbil ile Bağdat” arasında adeta savaşa yol açacağını savunuyor.

Iraklı Kürtlerin müttefiki Türkiye mi?

Bu gelişmeler Iraklı Kürtleri müttefik aramaya zorluyor. Bölgenin yüzyıllarca Osmanlı İmparatorluğu’nun eyaleti olarak varlığını sürdürdüğü anımsatılıyor. Ancak geçmişten daha önemlisi Türkiye Cumhuriyeti’nin günümüzde de Kürtlere gelecek vaat ediyor görünmesi.

Uluslararası Kriz Grubu’ndan Hugh Pope, Kürtlerin Türkiye yönelimine şu sözlerle açıklık getiriyor: "Irak’taki Kürtler Avrupa’ya erişimi olan ve demokratikleşen bir ülke istiyorlar. İran, Suriye ya da Suudi Arabistan’daki koşullar altında yaşamak istemiyorlar. Daha iyisini, onlara umut verebilecek bir ülke istiyorlar. Ortadoğu’da Türkiye’nin Avrupa ile yakınlaşmasına vurgu yapan AK Parti gücünü buradan alıyor. Ortadoğu’daki ülkeler Avrupalılaşan bir Türkiye istiyorlar, Ortadoğululaşan bir Türkiye istemiyorlar.”

El Maliki, Bağdat’ı güçlendirme peşinde

Türkiye Iraklı Kürtler açısından umut vaat ederken, Bağdat Irak’ın kuzeyinde korkuya yol açıyor. Bunun bir nedeni Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin Kürtlerin siyasi özerkliğini oluşturan her şeyi tırpanlamak istemesi. El Maliki, merkezi hükümeti güçlendirerek federal yapıyı zayıflatmak istiyor. Uzlaşı aramak yerine, çoğunluğu oluşturan Arapların karar vermesini isteyen Irak Başbakanı, hükümet ve idaredeki görevlendirmelerde etnik ve dini gruplara kotalar tanınmasını istemiyor.

Bir diğer sorun da Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin henüz kesinleşmemiş sınırları oluşturuyor. Kürtler, fiilen yönettikleri bölgenin üçte birini Bağdat ile resmen anlaşmadan hâkimiyet altına almış bulunuyor. Bölgede Kürt peşmergelerle Irak ordusuna bağlı askerler baştan aşağıya silahlı bir şekilde karşı karşıya duruyor.

Gerilime yol açan bir diğer konu da petrol zengini Kerkük kenti. Kürtler bu kenti kendi bölgelerine dâhil etmek isterken Bağdat buna göz yummayacağını vurguluyor.

Fırtınalı günler yolda

Tüm bu gelişmeler, Irak’ın kuzeyinde fırtına kopacağına işaret ediyor. Endişe hâkim olsa da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin eski milletvekillerinden Kürt kökenli Haşim Haşimi daha olumlu bir tavır sergiliyor. Bölgesel Kürt Yönetimi’nin lideri Mesut Barzani’ye yakınlığıyla tanınan Haşimi, "ABD askeri olarak Irak’tan çekilse bile siyasi olarak bu çekilme anlamına gelmiyor. Yani siyasi olarak Amerika orada kalmaya devam edecek” görüşünü savunuyor.

Haşimi, ABD’nin Irak’taki gelişmelerin dışında kalmayacağını söylüyor. Ancak ülkedeki gerilim dikkate alındığında bu kulağa daha çok bir temenni gibi geliyor.

Günter Seuffert / Çeviren: Değer Akal

Editör: Ahmet Günaltay