İran'ın tartışmalı nükleer programları

İran, uranyum zenginleştirme programını sürdürmekte ısrarlı. Aslında Tahran yönetiminin de, üstüne basa basa yinelediği gibi, Uluslararası Nükleer Silahların Sınırlandırılması Sözleşmesi bunu yasaklamıyor. Ama İsrail'ih yanı sıra, başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinin endişesi, İran’ın bu program kapsamında enerji dışında, nükleer silah üretme imkanının da bulunması.

Tahran taviz vermek istemiyor

Tahran, uranyum zenginleştime programının sivil amaçlara hizmet edeceğini ve kendilerine ayrımcılık uygulanmasına izin vermeyeceklerini vurguluyor. İran, geçen hafta Alman, Fransız ve İngiliz yetkililerin yaptığı uzlaşma teklifini ise tatmin edici bulmuyor. Ama Avrupa İran'a bir şans daha vermek istedi.

Ancak ABD, konuya daha sert yaklaşılmasından yana. İran’ı 'Şer Ekseni” tanımına dahil eden Başkan George Bush buna rağmen Avrupalılar'ın çabasına destek veriyor:

"Mollara, uluslararası topluma dahil olmak istiyorsanız nükleer programınza son verin!’ mesajını ileten Fransa, Almanya ve İngiltere’nin Dışişleri Bakanları ile yakın temas halindeyiz.”

ABD konuyu BM'ye taşımak istiyor

ABD, bu çaba sonuç vermediği takdirde konuyu derhal BM Güvenlik Konseyi'ne taşıyarak yaptırım kararı alınmasından yana. AB’nin de bu durumda ABD’nin çabasını destekleyebileceği bildiriliyor. Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer’in sözleri de buna işaret ediyor:

”Tahran’lı yetkililerin yanlış hesap yaptıklarını pek çok kez söyledim. Bu konu, tabi ki Güvenlik Konseyi’ne yansıyabilir. Ama atılacak adımların doğuracağı sonuçlar, özenli biçimde gözden geçirilmeli.”

Nükleer silahlanma yayılıyor

Ortadoğu’da silahlanma kısır döngüsünün oluşması tehlikesine dikkat çeken Fischer, şimdiden İran’ın komşuları, İsrail, Pakistan ve Hindistan’ın, nükleer silahlara sahip olduğunu hatırlatıyor. Birleşik Amerika ordusunun da Körfez bölgesinde, askeri üsleri bulunuyor.

İran’ın nükleer programından şüphe duyulmasının bir nedeni de uzun mevzilli füze denemeleri yapmış olması. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu yetkililleri, İran’ın şimdiye kadar nükleer bir silah programı yürüttüğüne dair delil bulamadı. Kurumun Başkanı Muhammed El Baradey, Tahran’ı ikna edebilemek için önce müzakere yolunun denenmesinden yana Baradey, doğrudan tehdit oluşmadığı takdirde, diplomasi ile denetim karşımı bir strateji izlenmesi, zorlayıcı önlemlere ise mecbur kalınmadıkça başvurulmaması gerektiğini savunuyor.

25 Kasım'a kadar mühlet

İran’ın önündeki bir başka önemli tarih 25 Kasım. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, bu tarihe kadar İran’ın nükleer programına ilişkin tüm tereddütleri gidermek için tatmin edici bir açıklama talep ediyor. Kurumun Tahran’ın tavrına göre bir karar alacağı ve bu kararın, konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıma yönünde de olabileceği belirtiliyor.