İran'ın yanıtı incelemede

İran yönetimi, daha önce açıklamadığı gibi, 22 Ağustos’ta, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya tarafından sunulan öneriler paketine resmi yanıtını iletti. Yanıtın içeriği konusunda açıklama yapmayan, ancak müzakerelere hazır olduğunu duyuran Tahran’ın sunduğu dosya, şimdi ilgili ülkeler tarafından incelemeye alındı.

Ancak Tahran’ın yanıtının, tatmin edici olup olmadığı ya da BM Güvenlik Konseyi’nin talebi doğrultusunda uranyum zenginleştirmeyi kabul edip etmediği henüz bilinmiyor. Zira Tahran, daha önce Konsey kararını tanımadıklarını ve uranyum zenginleştirme hakkından vazgeçmediklerini açıklamıştı.

Yanıt inceleniyor

İran’da öneri paketini sunan BM Güvenlik Konseyi`nin beş daimi üyesi İngiltere, Çin, Fransa, Rusya, ABD ile Almanya ise Tahran’ın yanıtına ilişkin bir açıklama yapmadılar, ancak incelemelerin devam ettiğini bildirdiler. ABD Başkanı George Bush’un sözcüsü Dana Perino, Bush’un bir açıklama yapmadan önce İran’ın tutumunu öncelikle incelemesi gerektiğini söyledi. AB’nin Ortak Dış Politika ve Savunma Yüksek Temsilcisi Javier Solana da İran’ın verdiği dosyanın titizlikle incelendiğini belirtti.

Fransa Dışişleri Bakanı Phillippe Douste-Blazy de İran’ın yanıtını değerlendirmek için birkaç güne ihtiyaçları olduğunu söyledi. Douste-Blazy, yanıtın çok uzun ve karmaşık olduğunu belirterek, önce yanıt metnini okumayı tercih ettiklerini, daha sonra da birkaç gün içinde Amerikalı, Rus, Çinli ve Avrupalı partnerleriyle ne düşündüklerini ve BM Güvenlik Konseyi’nde ne yapacaklarını söyleyeceklerini kaydetti.

Çin ve Rusya diyalog istiyor

İran’a yaptırım uygulanmasına karşı çıkan Güvenlik Konseyi üyelerinden Çin ve Rusya da diyaloğun başlatılmasından yana tavır koydular. İran’ı uluslararası kaygıları dikkate almaya çağıran Çin, İran'dan yapıcı olması çağrısında bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, İran'ın uluslararası toplumun endişelerini ciddiyetle düşünmesi ve gereken yapıcı adımları atmasının umulduğu belirtildi. Çin ayrıca konuyla ilgili olarak tarafların sabırlı ve sakin olmalarını ümit ettiklerini de açıkladı. Rusya da diplomatik çözüm arayışlarının sürmesini istedi.

Uzmanlardan uyarı

Uzmanlar da tarafların şiddetten kaçınılması uyarısında bulunuyor. Çin Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü uzmanlarından Li Guofu, hem İran’ın hem de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya’nın meseleye barışçıl ve diplomatik yollardan çözüm bulmayı tercih ettiğini söyledi. Çin Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü uzmanı Guofu, İran’ın zaman kazanmak için manevra yaptığı iddialarının doğru olmadığını söyledi. Çinli gözlemci Amerika Birleşik Devletleri’ni de “büyükelçileri İran’ın yanıtını incelemeden yaptırımlardan söz ediyor” diyerek eleştirdi. Çinli uzman Li Guofu, “Şiddetin uluslararası ilişkilerde çözüm olmadığını hep beraber gördük. Şiddet, meseleyle ilgili bütün taraflara zarar verecektir” uyarısında bulundu.

İran’ın müzakerelere devam etme önerisini değerlendiren Hamburg Üniversitesi’ne bağlı Barış Araştırmaları ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü’nden Profesör Götz Neuneck ise, yeni görüşmelerin kaçınılmaz olduğunu kaydetti. Tahran yönetiminin ısrarla Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması uyarınca uranyum zenginleştirme hakkı olduğunu hatırlatan Profesör Neuneck, “Bu argüman, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin aldığı karar sonrası ortadan kalktı. Çünkü Konsey kararı, uluslararası anlaşmanın da üstünde” dedi.