İran görüşmeleri çıkmazda

BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya ile birlikte Almanya arasında aylardır devam eden İran görüşmelerinden sonuç alınamıyor. Son olarak İngiltere ve Fransa tarafından kaleme alınan karar tasarısı, Rusya’nın itirazına bir kez daha takıldı. Tasarıda öngörülen yaptırımlara karşı çıkan Rusya, tasarının gözden geçirilmesini istiyor. Karar tasarısıyla ilgili oylamanın hafta sonu yapılabileceğini duyuran Rusya’nın BM nezdindeki büyükelçisi Witali Çurkin, tasarının iyileştirmeye ihtiyacı olduğunu dile getirdi.

Çin’le birlikte Rusya’yı rahatsız eden ayrıntı ise taslakta İran’a yönelik yaptırımlar öngörülmesi. Önceki haline göre yumuşatılmış olan taslakta, tüm ülkelerden nükleer faaliyetlerine katkıda bulunacak malzeme, teknoloji ve finansmanın İran’a satışının yasaklanması isteniyor. Metinde ayrıca, İran’ın bu tür faaliyetlerine katılan kişilere ve kurumlara seyahat yasağı ve mallarının dondurulması gibi yaptırımlar getiriliyor.

Rusya için Buşehir'e izin

Cezai önlemlerle İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmayı öngören tasarıda, diğer yandan Rusya’nın, İran’ın Buşehir kentindeki hafif su reaktörü yapımına devam etmesine izin veriliyor. Buşehir’in adını zikretmeden bu ayrıcalığa yer veren İngiltere ve Fransa’nın amacı ise Konsey’in daimi üyelerinden Rusya’nın vetosunu engellemekti. Ancak bu ayrıcalıklar da Moskova’yı tatmin etmeye yetmedi.

Tasarıyla ilgili BM Güvenlik Konseyi’nde uzlaşma sağlanması zor görünüyor. Nitekim, Güvenlik Konseyi’nin Dönem Başkanı Katar’ın temsilcisi Nasır Abdülaziz El Naser de ABD’nin yaptırım uygulanması konusunda ısrar etmesi durumunda, uzlaşma sağlanmasının gecikeceğine dikkat çekiyor. Sorunun çözülmesi için siyasi diyalog gerektiğini belirten El Naser, daimi üyeleri de uyardı. El Naser, “İran’ın buna nasıl tepki vereceğini bilmiyoruz. Ortadoğu zor bir dönemden geçerken, biz yeni sorunlar yaratmak zorunda mıyız gerçekten? Bizler orada yaşıyoruz ve neler olduğunu biliyoruz. Bu bize endişe veriyor,“ diye konuştu.

Rice iyimser

ABD ise İran’a yaptırım uygulanmasında ısrarlı ve tasarının zaten esnekleştirildiğini düşünüyor. Ancak Rusya’nın yaptırımlar konusundaki şüphelerini gidermek amacıyla yürüttükleri tüm çabalara karşın bu ülkenin bu hafta içinde oylanacak İran’a BM yaptırımları uygulanmasını öngören karar tasarısı lehinde oy vereceğine emin olmadığını kaydeden ABD Başkanı Condoleezza Rice ise İran’ın da uluslararası topluma karşı gelemeyeceğine dikkat çekti: “İran, uluslararası topluma meydan okuyamaz. Tasarının yedinci maddesinin altını çizmek istiyorum: Bu maddede uluslararası toplumun İran’da istenmeyen bazı kurumlar olduğunu ortaya koyuyor. Ama diğer yandan İran, uluslararası ekonominin bir ortağı ve bu karar tasarısından daha önemli.“

BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya ile Almanya arasında geçtiğimiz haftalarda Paris’te yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştı. ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya, İran’a karşı yaptırım uygulanmasına onay verirken, Rusya ve Çin, İran'la olan ekonomik ilişkiler nedeniyle bu konuda diretiyor. Nükleer programının sivil amaçlı olduğunu konusunda ısrar eden İran ise faaliyetlerini sürdürmekte ısrarlı.