İran ile Batı arasında ipler geriliyor

İran rejiminin, Mısır ve Tunus halklarıyla dayanışma göstermek isteyen reformcuların gösterilerini sert bir şekilde bastırması, Batı’dan büyük tepki aldı. Gösterilerin yapıldığı alana yakın yerde İspanyol bir diplomatın gözaltına alınması ise diplomatik bir krize yol açtı.

İspanya Dışişleri Bakanı Trinidad Jimenez, olayın “çok ciddi” ve “kabul edilemez” olduğunu vurgularken, İran hükümetinden derhal bir açıklama ve özür beklediklerini söyledi. Bakan, 48 saat içinde tatminkâr bir adım gelmezse, İspanya’nın Tahran büyükelçisini geri çekeceğini açıkladı. İranlı üst düzey bir yetkilinin Madrid’e yapacağı ziyaret de iptal edildi.

İspanyol diplomat Ignacio Perez-Cambra, Pazartesi günü Büyükelçilik yakınlarında gözaltına alınmış ve yaklaşık 4 saat süreyle gözaltında tutulmuştu.

Fransa'dan sert tepki

İran’da reformcuların 2009 yılından bu yana düzenledikleri en büyük protestoların, dün güvenlik kuvvetleri tarafından sert bir şekilde bastırılması, Fransa’nın da tepkisine yol açtı.

Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Bernard Valero, “Fransa, protestoculara karşı uygulanan şiddeti sert bir şekilde kınamakta ve gözaltına alınanların serbest bırakılmasını talep etmektedir” dedi.

“İki gösterici öldürüldü”

İran muhalefetinin öncüleri Mir Hüseyin Musevi ve Mehdi Kerrubi'nin çağrısıyla dün gösteri düzenleyen muhalifler, güvenlik kuvvetlerinin sert müdahalesiyle karşı karşıya kalmıştı.

İranlı milletvekili Kazım Celalı, ISNA haber ajansına yaptığı açıklamada olaylarda iki kişinin öldüğünü, çok sayıda da yaralı bulunduğunu söyledi. İran güvenlik birimleri, ölümlerden Halkın Mücahitleri'ni sorumlu tutarken, örgüt iddiaları yalanladı.

2009 yılındaki eylemlerin ardından dün ilk kez büyük protesto gösterileri organize eden muhalifler, Yeşil Hareket’in devam ettiğini göstermişti. Fars Haber Ajansı'nda yer alan haberde gösterilerde çok sayıda kişinin gözaltına alındığı bildirildi.

İranlı muhalifler, Mısır ve Tunus halklarıyla dayanışma gösterileri için geçen hafta izin talep etmiş ancak bu talepleri geri çevrilmişti. Reformcu liderler Musevi ve Kerrubi de ev hapsine alınmıştı.

Rejime göre devrimler “İslamî uyanış”

Mısır ve Tunus’taki halk ayaklanmalarını ‘’İslamî uyanış'' olarak niteleyen Tahran yönetimi, İran’da yapılmak istenen benzer protestoları engellemeye ya da kendi lehine çevirmeye çalışıyor. Muhaliflerden İran İslam Devrimi’nin yıl dönümü olan 11 Şubat’ta, devlet tarafından organize edilmiş bir gösteriye katılmaları istenmişti.

İran muhalefeti ise Arap ülkelerindeki gelişmeleri, 2009 yılında tartışmalı seçimler sonucunda başlattıkları eylemlere benzetiyor ve seslerini duyurmak için yeni bir fırsat olarak görüyor.

İran yönetiminin, uydu yayınları, internet bağlantısı ve cep telefonu şebekelerini engellemesine ve getirdiği gösteri yasağına rağmen, Pazartesi günü binlerce muhalif, başkent Tahran, İsfahan ve Şiraz gibi büyük şehirlerde sokaklara döküldü. Muhalifler, Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad aleyhtarı sloganlar attı.

ABD'den reformculara destek

Reform yanlısı göstericilere, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’dan destek mesajı geldi. İranlıların Mısır'da yaşananları gördüklerini ve hak ettikleri özgürlüklerini talep ettiklerini söyledi. Clinton, İran yönetiminin Mısır'daki gösterileri desteklemesini ancak ülkesinde muhalefete baskı uygulamasını eleştirerek, Tahran'ı “ikiyüzlü davranmakla” suçladı. Clinton şunları kaydetti:

‘’İran’da yaşananlar, bize, İran halkının Mısır ve Tunus’takilerle dayanışma göstermek için nasıl bir çaba gösterdiklerini ve son üç haftadır Mısır’daki gösterilere destek veren İran rejiminin riyâkarlığını gösterdi. Zira kendi halkı da Mısır’dakilerle aynı hakları elde etme talebinde bulununca, İran rejiminin gerçek yüzü bir kez daha ortaya çıktı.’’

İran’da yaşananlara Brüksel’in tepkisi de gecikmedi. AB’nin Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, İran yönetimine, halkın barışçıl gösteri yapma hakkına saygı göstermesi ve göstericilere şiddet uygulamaması çağrısında bulundu.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/dpa/Reuters/AFP, BD/AŞ/BK