İran ile gerginlik tırmanıyor

Uluslararası toplum uzun bir süredir, İran ile yaşanan nükleer tartışmalara çözüm arıyor. İran yönetimi, nükleer programının sivil amaçlar taşıdığını açıklasa da Batılı ülkeleri bu konuda henüz ikna edebilmiş değil. BM, İran’ı enerji üretimi adı altında nükleer silah çalışmaları yapmakla suçluyor.

Aralarında Almanya ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi beş ülkenin bulunduğu Altılar Grubu, çözüm için İran’a uranyumu zenginleştirme faaliyetlerini yurt dışında, Fransa ya da Rusya’da yürütmesini önermişti. Geçen hafta uzlaşı yönünde sinyal veren İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, son kararıyla yine tüm tepkileri üzerine çekti. Ahmedinejad, ülkesinin uranyumu sınırlı oranda zenginleştirmeye başlayacağını duyurdu:

“Biz böyle bir faaliyet için Batı’ya iki üç aya kadar süre verdik. Ancak onlar yeni bir oyuna başladı ve ben de İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Salihi’ye, yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretimine başlanması talimatını verdim. Ancak müzakere kapısı hâlâ açık duruyor.”

Mutteki'den karar sinyali

İran, uranyum zenginleştireceğini Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na da resmen bildirdi. İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı nezdindeki büyükelçisi Ali Aşgar Sultaniye, üretimin amacının, tıbbi izotop üretilen araştırma reaktörüne yakıt sağlamak olduğunu açıkladı.

Böyle bir kararın ilk belirtileri aslında geçen hafta Almanya’da düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nda hissedilmişti. İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, konferansta, İran’ın uranyum zenginleştirmeye devam etmesinin şüphe uyandırdığını belirten İsveç Dışişleri Bakanı Carl Bildt’e şu yanıtı vermişti:

“Faaliyetlerimiz Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın teftişinde. Uranyum zenginleştirmeye ara verilmesinden bahsediyorlar. Biz, uluslararası toplumun isteği üzerine, iki yıldan uzun bir süre boyunca bunu zaten yaptık. Peki, sonuç ne oldu? Sonunda bize, İran’da uranyum zenginleştiremeyeceğimizi söylediler.”

Yaptırım çağrısı

İran'ın son kararı, Batılı devletlerce BM Güvenlik Konseyi kararlarının kesin ihlali olarak değerlendirildi. İran’ın açıklamasından sonra Fransa ve ABD, yeni yaptırım kararları alınması için harekete geçti. Öte yandan, ABD ve İsrail, İran’ı nükleer faaliyetlerinden vazgeçirmek için askerî yollarla çözüm olasılığını da hâlâ saklı tutuyor.

ABD Savunma Bakanı Robert Gates, İran'a baskı uygulanması için işbirliği çağrısında bulundu:

“Uluslararası toplumun, İran'a baskı yapmak için ortak bir birlik oluşturması durumunda, baskı ve yaptırımların başarılı olabileceğini düşünüyorum.”

Rusya ve Çin'e çağrı

Rusya ve Çin’in İran’a yaptırım uygulanmasına çok sıcak bakmadığı biliniyor. Rusya, yaptığı son açıklamada, İran’dan uranyum zenginleştirme çalışmalarını yurt dışında yürütmesini istedi. Almanya Savunma Bakanı Karl-Theodor zu Guttenberg, İran’a karşı sabırların taşmak üzere olduğunu vurguladı:

"BM Güvenlik Konseyi’nin sorumluluk taşıyan üyelerinden duyduğum kadarıyla, Güvenlik Konseyi esas itibariyle gelecek adımları gösteren bir heyet olarak görülüyor. Burada herkes aynı gemide olmalı. Bizim Rusya ve Çin’e de ihtiyacımız var. Yaptırım için tekrar düğmeye basılması ya da basılabilmesi mümkün olabilir.”

© Deutsche Welle Türkçe

dpa/Reuters/AP, BS/MÇ