İran ile nükleer gerginlik tırmanıyor

Batı’nın atom bombası üretmeye çalışmakla suçladığı İran’ın Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, BM Güvenlik Konseyi’nin uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması için kendisine tanıdığı sürenin dolmasına bir gün kala, nükleer program nedeniyle Batılı ülkelerle yaşanan krizin çözümü için müzakereden yana olduklarını açıkladı.

Ancak müzakere için ön koşulu kabul etmeyeceklerini söyleyen İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad, uranyum zenginleştirmeyi durdurmak için Batılı ülkelerden de aynı şeyi yapmalarını istedi. Müzakerelerin başlaması için kendi nükleer yakıt üretim tesislerini durdurabileceklerini, bunda bir sorun olmadığını söyleyen Ahmedinejad, buna karşılık Batılı ülkelerin de nükleer yakıt üretim tesislerinin faaliyetlerini durdurmasını şart koştu. Ahmedinejad, "Siz de nükleer tesislerinizin faaliyetlerini durdurun. İşte o zaman adalet sağlanır ve iki taraf da adil bir şekilde müzakere eder" diye konuştu.

Ayrıca İranlı lider, nükleer teknolojiyi, sanayi, tarım, tıp ve diğer alanlarda kullanmak istediklerini, nükleer programı da bu amaçla sürdürdüklerini söyledi, Batılı ülkelerin baskılarına rağmen, İran halkının nükleer teknoloji hakkını sonuna kadar koruyacağını ve ondan vazgeçmeyeceğini kaydetti.

Yeni karar çıkarılabilir

BM Güvenlik Konseyi, 23 Aralık 2006 tarihinde nükleer faaliyetleri yüzünden Tahran yönetimine yönelik yaptırım uygulanmasına karar verdi. Uzun tartışmaların ardından alınanan Güvenlik Konseyi’nin 1737 sayılı kararı, Tahran’dan atom silahlarının yayılmasına hizmet edebilecek tüm nükleer programları durdurmasını istiyor. Bu ise sadece uranyum zenginleştirmeyi değil, bu alandaki tük araştırma-geliştirme çalışmalarını ve de ağır su reaktörleri ile ilgili projeleri de kapsıyor. Kararda İran’ın nükleer faaliyetlerine katkıda bulunacak her türlü malzeme, teknoloji ve finansmanın sağlanmasının yasaklanması isteniyor.

Ayrıca İran’ın nükleer programı için çalışan kişilerin yurt dışındaki banka hesapları dondurulduğu gibi bu kişilere yurtdışı vizesi de verilmiyor. Tartışmalı nükleer programa hizmet edeceği düşünülen İranlıların AB ülkelerindeki üniversitelerinde eğitim görmesinin de bu kararla önüne geçiliyor. Ve yine 1737 sayılı karar, Uluslararası Atom Enerjis Kurumu’nun 60 gün içinde İran’ın taleplerini yerine getirip getirmediğini denetlemesini öngörüyor.

İran uranyum zenginleştirme kararından geri adım atmazsa, BM’de sadece İran konusuyla ilgilenecek ve sürekli olarak görev yapacak bir komite kurulacak. Almanya, Fransa ve İngiltere ABD yönetimine destek vererek, İran’a yönelik yeni bir BM kararı çıkarılmasında da ısrar ediyor.

Laricani ikna etmeye çalışacak

Yani nükleer faaliyetlerinden vazgeçmek istemeyen Tahran yönetimi BM’in kendisine uygulayabileceği yeni yaptırımlarla karşı karşıya, zira BM’in İran’a uranyum zenginleştirmekten vazgeçmesi için tanıdığı süre yarın sona eriyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey de İran’ın nükleer faaliyetleriyle ilgili raporunu en geç Cuma günü BM Güvenlik Konseyi’ne teslim edecek.

Bu kapsamda Avusturya’nın başkenti Viyana’da önemli bir buluşma gerçekleşti. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Baradey, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri ve nükleer başmüzakereci Ali Laricani’yle bir araya geldi. Tahran yönetimi bu görüşmede, BM’in kendisine uygulayabileceği yeni yaptırımları yumuşatmaya çalıştı.

Gözlemciler Tahran’ın, BM’in kendisine yaptığı bütün uyarılara rağmen nükleer faaliyetlerini bugüne kadar durdurmadığını, hatta sınırlandırmaya bile yaşanmadığını vurguluyor. Uluslararası devletler topluluğunun en büyük endişesi, İran’ın barışcıl amaçlar için kullandığını açıkladığı nükleer programı sayesinde nükleer silah üretmesi. Ancak Tahran bunu şimdiye dek yalanladı.

Rusya yan mı çiziyor?

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey Pazartesi günü yaptığı açıklamada, İran’ın uranyum zenginleştirme kapasitesini önümüzdeki altı ila 12 ay içinde büyük ölçüde arttırabileceğine dikkat çekti, ancak İran’ın atom bombası üretebilmesi için daha beş yıl zamana ihtiyacı olduğunu vurguladı. Batılı ülkelerin, İran ile ilgili nükleer sorunu yaptırımlarla çözemeyeceğini de belirten Baradey, bunun ancak gerginliği tırmandırmaya hizmet edeceğini ifade etti.

Bu arada İran’ın kendisine uygulanan yaptırımlar nedeniyle mali sıkıntı çektiği ve bu nedenle de Rusya’ya inşa ettirdiği Buşehir’deki nükleer santralinin açılışını geciktireceği iddia edildi. İran bu iddiaları yalanladı ve önümüzdeki günlerde mali sorununu çözeceğini ifade etti. Buşehr’deki santral İran’a toplam 760 milyon euroya mal olacak. Santralin Eylül ayında açılması bekleniyor.