İran kararında uzlaşma sağlandı

ABD ve Avrupa’nın önde gelen ülkeleri günler süren siyasi tartışmaların ardından İran’ın atom programı konusunda kaleme alınacak kararın metni üzerinde nihayet dün akşam bir uzlaşma sağlayabildi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın toplantısından sızan bilgilere göre, Washington’un yanısıra Almanya, İngiltere ve Fransa’dan heyetler, resmi taleplere karşın gizli atom programları konusunda ayrıntılı bilgi vermemekte direnen İran’ın formel biçimde ”kınanması” konusunda uzlaşma sağladılar.

Henüz kamuoyuna açıklanmayan karar metninin önce ulusal hükümetler tarafından onaylanması gerekiyor. Bunun ardından ise aynı metin bu kez Viyana’da biraraya gelecek olan UAEA denetleme kurulundaki 35 üyenin onayına sunulacak. Ulaşan bilgiye göre, karar metninde Tahran’a herhangi bir yaptırım tehdidi yöneltilmiyor.

Pazartesi günü başlayan görüşmelerde, ABD heyetiyle Avrupa ülkelerinin temsilcileri arasında kararın üslubu konusunda sert tartışmalar yaşanmıştı. Washington, Tahran’ın gizli atom bombası projeleri üzerinde çalışmalarını sürdürdüğü kuşkuları yüzünden tasarı metninin sert bir üslup içermesinde ısrar ederken Avrupa ülkeleri daha ılımlı adımları yeğlemekteydi.

Baradey ılımlı tavırdan yana

Avrupalılar, İran’a tüm nükleer programlarını açıklaması için biraz daha zaman tanınmasından yanalar. Atom Enerji Ajansı Başkanı Muhammed el Baradey’in de İran’ın birçok alanda işbirliğine hazır olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle daha ılımlı bir tavır izlenmesinden yana olduğu kaydediliyor. Baradey, daha önceki açıklamalarında rahatsızlık duyulan konuları şöyle özetliyor:

”Gündemimizde nükleer silahların yayılmasını önleyen belirlemelerin iki ülke, Libya ve İran tarafından ihlal edildiğine ilişkin duyumlar var. İran yönetimiyle bu konuda uzun zamandır müzakere halindeyiz ve Tahran’ın saydamlık ilkesini gözeterek tüm nükleer programlarına ilişkin bilgileri açıklamasını talep ediyoruz. Güven eksikliği söz konusu olduğunda, bu güvenin yeniden tesis edilmesi yıllar sürebilir. Ancak bunun önkoşulu, açıklık ve saydamlık ilkelerine uyum ve mevcut bilgilerin derhal ve talep olmaksızın tarafımıza iletilmesidir.”

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı uzmanları, geçtiğimiz aylarda İran’daki denetim çalışmalarında, önceden açıklanmayan edilmeyen zenginleştirilmiş uranyum üretimi için gerekli modern santrfüj planlarına ve Polonium 210, zengin uranyum izlerine rastlamışlardı. Tahran yönetimi ise bu durumu yanlış bir algılama olarak niteleyip, gelecekte bu gibi hataların olmamasına özen göstereceği güvencesini vermişti.