İran konusunda ortak tavır yok

BM Güvenlik Konseyi’nin, nükleer faaliyetlerini durdurma ve uluslararası kurumlara işbirliği yapması için İran’a verdiği süre doluyor. Ancak hala BM’nin taleplerini yerine getirmeyen ve bunların kabul etmeyeceğini bildiren Tahran yönetimi, uluslararası yaptırımlarla karşı karşıya. Uluslararası toplum ise sürenin bitimine kısa bir süre kala, taahhütlerini yerine getirmesi için Tahran yönetimine çağrılarını sürdürüyor.

Sibirya’nın Tomsk kentinde Rus – Alman Zirvesi nedeniyle bir araya gelen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Almanya Başbakanı Angela Merkel, İran'ın nükleer programıyla ilgili sorunun çözümünde diplomatik ve siyasi yolların alternatifi bulunmadığı konusunda hemfikir olduklarını bildirdiler. Merkel, İran'a nükleer programıyla ilgili sorunun diplomatik yollardan çözülmesinden yana olduklarını göstermeleri gerektiğini, ancak İran'ın da uluslararası taahhütlerini yerine getirmek zorunda olduğunu söyledi.

İran krizinde Uluslararası Atom Enerji Kurumu’nun (UAEK) öncü rol oynaması gerektiğini söyleyen Rusya Devlet Başkanı Putin, UAEK Başkanı Baradey’in sunacağı rapora değinerek “Sunulacak rapora göre alınacak ortak önlemler konusuna bakacağız“ diye konuştu. Putin, şu an için nasıl bir ortak çözüm bulunacağını dile getiremeyeceğini ifade etti.

Çin diplomatik çözümden yana

BM Güvenlik Konseyi üyelerinden Çin de İran krizine diplomatik çözüm bulunmasından yana olduğunu yineledi. İran’la ekonomik işbirliği içinde olan ve İran’a karşı yaptırım uygulanmasına sıcak bakmayan Çin, taraflara sabırlı olmaları çağrısında bulundu.

Çin Dışişleri Bakanlığı, İran krizine ilişkin yaptığı açıklamada, “İran sorununun diplomatik yollardan müzakereler aracılığıyla çözülmesi, en doğru yoldur“ denildi. İran'ın ilgili sorunun çözülmesi için diplomasi yolunun kullanılmasını isteyen Çin Savunma Bakanı Cao Gangçüen de böyle önemli bir uluslararası uzlaşmanın sağlanması için daha çok çabaya gerek duyulduğunu söyledi.

ABD sert tavır alınmasını istiyor

Ancak BM Güvenlik Konseyi’nin daimi beş üyesi arasında İran krizine ilişkin ortak bir tutumdan söz etmek zor. Çin ve Rusya’nın aksine, ABD, Fransa ve İngiltere, nükleer faaliyetlerini askıya almadığı takdirde Tahran'a yaptırım uygulanmasını istiyor.

Bu konuda sert tutumundan vazgeçmeyen ABD, askeri müdahale seçeneğinin de açık bırakılmasından yana. Nükleer tesislerinde uranyum zenginleştirdiğini açıklayan İran için BM Sözleşmesi’nin 7. maddesinin devreye sokulmasını isteyen Washington, Güvenlik Konseyi’nden sert bir karar çıkmasını istiyor.

İran’la ekonomik ilişkilere sınırlama

ABD, ülkesi içinde de İran’la olan ekonomik ilişkilere sınırlama getiriyor. ABD Kongresi'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi, İran konusunda daha sert yaptırımlar içeren bir yasa tasarısını kabul etti. Temsilciler Meclisinde 21'e karşı 397 oyla kabul edilen tasarı, ana hatlarıyla İran'dan çok İran ile iş yapanları hedefliyor ve bu ülkenin enerji sektörüne yabancı yatırımları caydırmayı amaçlıyor.

Tasarı, İran'ın enerji sektörüne 20 milyon dolardan fazla yatırım yapan ülke, şirket ve kişilerin adlarının, resmi gazete anlamına gelen federal kayıtlarda yayımlanmasını ve söz konusu ülkelere Amerikan yardımı verilmemesini öngörüyor. Tasarıda, İran'a kitle imha silahları üretiminde kullanılabilecek mal ve teknoloji satanlara karşı da yaptırım uygulanması öneriliyor. Bu tasarının yasalaşabilmesi için, Kongre'nin üst kanadı Senato'da da onaylanması ve Başkan tarafından imzalanması gerekiyor.

Gözler Baradey’in raporunda

Şimdi, İran’la ilgili karar alınmadan önce, gözler Uluslararası Atom Enerji Kurumu Başkanı Muhammed El Baradey’in sunacağı raporda. Baradey’in Tahran ziyaretinin ardından İran’ın nükleer tesislerindeki son durumu değerlendireceği raporun, uluslararası toplumun alacağı kararda belirleyici olması bekleniyor. BM Güvenlik Konseyi, İran’a taahhütlerini yerine getirmesi için 28 Nisan’a kadar süre vermişti.