İran krizinde diyalog arayışları

İran’ın nükleer programı ile ilgili anlaşmazlıkta taraflar arasında pazarlıklar sürüyor. BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa ile Almanya’nın oluşturduğu cephede görüş ayrılıkları dün bir kez daha su yüzüne çıktı. Özellikle Çin ve Rusya’nın yaptırımlara muhalif tutumundan zaman kazanan İran ise diyaloğa hazır olduğu mesajları vermeyi sürdürüyor.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, müzakerelerde uzlaşma sağlanabileceğine inandıklarını belirterek, ülkesinin anlaşmazlığın çözümü için yeni koşullara açık olduğunu söyledi. İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Muhammed Ali Hüseyni de ABD’nin müzakere isteği konusunda dürüstlüğünü kanıtlamak için sabırlı olması gerektiğini belirterek, müzakerelerin gecikmesiz ve önkoşulsuz başlamasını istedi.

ABD baskıyı arttırmak istiyor

ABD ise İran’a karşı baskıyı artırmaya çalışıyor. Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, yaptırımlar olmadan İran ile ilgili anlaşmazlıkta çözüm olasılığının azalacağı görüşünü yineledi. AB Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana ile İran’ın başmüzakerecisi Ali Laricani arasında dün yapılması planlanan görüşmenin ertelenmesinin iyi bir işaret olmadığı değerlendirmesinde bulunan Rice, yaptırımların gündeme getirilmek zorunda olduğunu savundu. İran ise ABD’yi AB ile müzakere şansını baltalamakla suçladı.

Solana, dün Laricani ile planlanan görüşmenin teknik nedenlerden dolayı ertelendiğini, temasın alt düzeyde devam ettiğini açıklamıştı. İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’ndaki temsilcisi Ali Asgar Sultaniye de Solana ile Laricani arasındaki üçüncü görüşmenin içeriksel nedenlerden dolayı ertelendiği görüşünü reddederek, görüşmelerin doğru yolda ilerlediğini savundu.

Çin yaptırımlara karşı

Bu arada Çin’den de yaptırımlar konusunda açık bir mesaj geldi. Almanya’yı ziyareti çerçevesinde dün Başbakan Angela Merkel ile biraraya gelen Çin Başbakanı Wen Jiabao, İran’a yaptırımlara karşı olduklarını bir kez daha vurguladı. Wen, “İran ile nükleer anlaşmazlığı çözüme kavuşturmak istiyoruz. Ama yaptırımlar bu hedefe götürmez, aksine belki de tam tersi bir sonuca yol açar. Bu nedenle bu tür önlemler almak konusunda çok dikkatli olmalıyız. Umut var olduğu sürece barışçı çabalarımızı sürdürmeliyiz“ dedi.

Fransa ise İran’a karşı cephede çatlakların tehlikeli hale geldiği görüşünde. Fransa Dışişleri Bakanı Philippe Doust-Blazy, İran’ın uluslararası topluluğu bölmeye çalıştığı ve bu arada uranyum zenginleştirme faaliyetlerini sürdürdüğü uyarısında bulunarak, Tahran’ın müzakerelerin içine çekilmesi gerektiğini, aksi takdirde iki tarafın da çatışmaya sürükleneceğini belirtti.

İran raporuna eleştiri

Bu arada Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Amerikan Temsilciler Meclisi’ne bağlı komisyonun İran’ın nükleer programı ile ilgili hazırladığı raporu sert bir şekilde eleştirdi. Ajansın Temsilciler Meclisi’nde gizli servislerle ilgili komisyonun başkanına gönderdiği mektupta rapordaki pekçok iddianın “hatalı, yanlış yönlendirici ve temelsiz” olduğu vurgulandı.

Raporda yer alan, İran’ın tesislerinden birinde nükleer silahlarda kullanılabilecek oranda uranyum zenginleştirdiğine yönelik ifadenin yanlış olduğu vurgulandı. Ayrıca Uluslararası Atom Enerjisi Başkanı Muhammed el Baradey’in, İran’ın nükleer silah geliştirmeye çalıştığı şeklinde bir rapor sunan üst düzey bir müfettişi görevden aldığı iddiası da kınandı.