İran nükleer açıklamalarıyla kafa karıştırdı

İran, ABD Başkanı Barack Obama’nın diyalog çağrısına sonunda yanıt verdi. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, dün İran’ın “Milli Nükleer Enerji Günü” yaptığı konuşmayla müzakerelere yeşil ışık yaktı. Ancak konuşma beraberinde bazı kuşkuları da getirdi.

Ahmedinejad, İran’ın nükleer programında ilerleme kaydettiğini ve uranyum zenginleştirmeye yönelik yeni teknolojiler geliştirdiklerini söyledi. Sorunların görüşmeler yoluyla çözümlenmesi için Batı’yla masaya oturmaya hazır olduklarını söyleyen İran Cumhurbaşkanı, bunun için koşul öne sürdü. Ahmedinejad, müzakerelerin, “adalet, eşitlik ve saygı” zemininde olması gerektiğini vurguladı.

İsfahan’da yeni nükleer yakıt santralinin açılması töreninde konuşan İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Gulam Rıza Ağazade ise, Tahran yönetiminin nükleer hedeflerinde kararlı olduğunun işaretini verdi. Ağazade, İran’ın uranyum zenginleştirme teknolojilerinde yeni bir aşama kaydettiğini, hâlihazırda faal durumda olan santrifüj sayısının bin adet daha artırılarak 7 bine çıktığını duyurdu.

Washington’dan temkinli açıklama

İran’dan gelen bu son açıklamalar, Washington’da “temkinli” ifadelerle değerlendirildi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Robert Wood, şunları söyledi:

“Uluslararası toplumun, İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin neler yaptığıyla ilgili ciddi bazı endişeleri var. İran ne yapması gerektiğini biliyor. Hükümetle doğrudan diyalog kurmaya istekli olduğumuz halde bu endişeler yok olmayacak. Tekrar bir kez daha İran’ın nükleer programı ile ilgili yanıtlanması gereken pek çok soru var ve İran bunu ne kadar çabuk yapabilirse biz de o kadar daha iyi bir durumda olacağız.”

BM ile İran verileri arasındaki fark

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da, yapılan açıklamaların kafaları karıştırdığı görüşünde. Clinton, ”Öncelikle İran’ın programı hakkında neye inanmamız gerektiğini bilmiyoruz. Yıllar içinde çok farklı değerlendirme ve iddialar duyduk” diye konuştu.

Hillary Clinton, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın altı yedi hafta önce gözlemledikleriyle İranlıların şimdi iddia ettikleri arasında fark olduğunu kaydetti. BM denetçilerinin altı hafta önceki raporunda, İran’ın 5 bin 500 adet santrifüje sahip olduğu belirtilmişti. Ağazade ise açıklamasında bu sayıyı beş yılda 50 bine çıkarmak istediklerini de kaydetti.

İran’a uluslararası toplumla işbirliği yapma çağrısını bir kez daha yineleyen Clinton, bu konuda ısrarlı olmaya devam edeceklerini belirtti. ABD, BM Güvenlik Konseyi'nin dört daimi üyesi ve Almanya ile birlikte İran’ın nükleer programı konusundaki görüşmelere katılmayı planlıyor. ABD’nin bu kararını memnuniyetle karşılayan BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon, bu konunun bir an önce çözülmesini umut ettiğini belirtti.

İsrail ucu açık müzakere istemiyor

İsrail ise uluslararası toplum ile İran arasında nükleer programı ile ilgili yapılacak herhangi bir görüşme için “süre sınırlaması” getirilmesini istedi. İsrail Bölgesel Kalkınma Bakanı Silvan Şalom, "Bu diyalogun daha ne kadar sürmesi gerektiği konusunda hep birlikte düşünmeliyiz" diye konuştu. Şalom, ne İsrail ne de Arap ülkelerinin, İran’ın nükleer silahlara sahip olmasını hoşgörüyle karşılayacağını kaydetti.

Ahmedinejad taviz vermiyor

İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad ise, dün müzakerelere yeşil ışık yakan konuşmasında, nükleer programlarının barışçıl amaçlı olduğunu görüşünü yineledi. İran’ın barış yanlısı olduğunu ve taraf olduğu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın kurallarına hep saygı gösterdiğini aktaran Ahmedinejad, “nükleer haklarımızdan taviz vermeyiz” dedi.

İran Cumhurbaşkanı, Obama’nın dünyanın nükleer silahlardan arındırılması yönündeki açıklamalarını da olumlu karşıladıklarını ve İran’ın üzerine düşeni yerine getirmeye hazır olduğunu söyledi. Ancak Ahmedinejad, Obama'ya seslenerek, “atom bombalarının imhasına önce kendinizden başlayın” diye konuştu.

BS/AŞ/MÇ, dpa/AFP/Reuters/DW