İran seçimlerinde reformcular devre dışı

İran’da 17 Haziran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerine geri sayım sürerken, muhafazakar Anayasa Koruyucular Konseyi reformcuların hemen hepsinin adaylığını geri çevirdi. Adaylık için başvuran binden fazla kişiden sadece altısı seçimlerde yarışabilecek. Bu isimlerden biri de eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşemi Rafsancani.

Seçimlerin favorisi olarak görülen Rafsancani’nin yanısıra dört muhafazakar aday ile ılımlı bir reformcu olan eski Meclis Başkanı Mehdi Karrubi de seçimlere katılıyor. Eski Kültür ve Yükseköğrenim Bakanı Mustafa Moin ise adaylığı reddedilen reformcular arasında. Moin’in partisi, bunun bir devlet darbesi olduğu suçlamasında bulunarak seçimleri boykot kararı aldı. Ayrıca 89 kadın adayın da adaylıkları kabul edilmedi.

Katılımın düşük olması bekleniyor

İran yönetimindeki muhafazakarlar, seçim sonucunu ve katılım oranını önceden kestirebilmek için haftalardır çabalıyor. Ancak bu seferki seçimlere katılımın geçen yılki meclis seçimlerinden daha düşük olacağı tahmin ediliyor. Bunun temel nedeni, aşırı muhafazakar Anayasa Koruyucular Konseyi’nin reformcu adayların çoğunu seçimin dışında bırakması.

Reformcular arasında favori gösterilen eski Kültür ve Yükseköğrenim Bakanı Mustafa Moin de bu kişiler arasında. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu seçimlerde de neredeyse sadece muhafazakar adaylar seçime katılabilecek. Adaylığı kabul edilen ve reformcu olarak tanımlanabilecek tek isim eski meclis başkanı Mehdi Karrubi. Ancak reformcular Karrubi’yi kendi adayları olarak görmüyor.

Reformcular tepkili

Ülkedeki en büyük reform hareketi olan, Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin kardeşi Rıza Hatemi önderliğindeki İslami Katılım Cephesi Müşareket geçtiğimiz yıl yaşananların benzerini yaşıyor. 2004 baharındaki meclis seçimlerinde de reformcu adayların hemen hepsi Anayasa Koruyucular Konseyi engeline takılmış ve Hatemi taraftarları seçimleri boykot çağrısı yapmıştı.

Reformcular bu seçimlerde de aynı yola başvurmak istiyor. İranlı seçmenin reformculara sempatisi ve Anayasa Koruyucular Konseyi’nin keyfi uygulamalarına tepki arttığı için reformcuların seçimi boykot çağrısının etkili olabileceği belirtiliyor.

Kadın aday yok

Muhafazakar Konsey’in engeline takılan tek kesim reformcular değil. Konsey, 89 kadının adaylığını da geri çevirdi. İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadınların katılması kağıt üstünde olmasa da uygulamada imkansız. Konsey’in geri çevirdiği adaylar karara itiraz edebiliyor.

Ancak reformcuların favorisi Mustafa Moin Konsey ile adaylığı konusunda tartışmaya girmeyeceğini açıkladı bile. Bu durumda, seçimlerin ilk turda muhafazakarlar arasında geçmesi, muhafazakarların birbirini yıpratması ve seçim sonucunun ikinci tura kalması beklenebilir. Daha güçlü görünen bir başka olasılık, diğer tüm adayların geri çekilmesi ve Rafsancani’nin favori isim olarak seçimi kazanması.

Şu anki Cumhurbaşkanı Muhammed Hatami’nin selefi olan Rafsancani, Hatemi’nin halefi olma konusunda uzun tereddütlerin ardından karar verdi. Rafsancani’nin adaylığını resmen açıklamasının ardından, İran siyasetinin bu eski ve güçlü ismine kimsenin meydan okuyamayacağı konusunda şüphe yok.