İran'a verilen süre doluyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Tahran yönetiminden nükleer programı ile ilgili tüm ayrıntıları Ekim sonuna kadar kendisine sunmasını talep etmişti ve bugün bu süre doluyor. Kurum, İran’ın kendilerine bir hafta önce sunduğu raporun kapsamlı olduğunu kabul etti, ancak gizli nükleer programı olmadığını kanıtlaması için açıkta kalan noktaların aydınlatılmasını istedi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey, İran’ın raporla ilgili teknik analizler yapmaları gerektiğini belirterek “Henüz bir karar verme durumunda değiliz” diye konuştu. Baradey, dünkü Kanada ziyareti sırasında gelişmelerden umutlu olduğunu ve silah uzmanlarının İran’ın verdiği bilgileri yerinde kontrol ettiğini söylemişti:

“Önümüzdeki hafta İran hükümetinden, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın ek protokolünü imzalamaya hazır olduğuna dair bir mektup bekliyorum. Bu protokol, İran’ın nükler tesislerinde kapsamlı denetimlere izin veriyor."

İran söz vermişti

Almanya, Fransa ve İngiltere dışişleri bakanları 10 gün önce İran temasları sırasında, Tahran yönetiminden uranyum zenginleştirme programını durdurma ve ek protokolü imzalama sözü almıştı. Uranyum zenginleştirme programı ile ilgili Tahran’da yapılan ilk açıklamada, programın durdurulduğu belirtildi. Ardından gelen düzeltme niteliğindeki açıklamada ise bu talebin sınandığı, ancak İran’ın programdan zaman tam anlamıyla vazgeçmeyeceği bildirildi.

Öte yandan, El Baradey’in de belirtiği gibi Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı uzmanlarının İran’a girmesine izin verdi. Uzmanlar, nükleer tesislerde rastladıkları uranyum kalıntılarını inceliyor. Washington ise bu duruma dayanarak İran’ı gizli nükleer silah programı yürütmekle suçluyor. İran ise bunların 80’li yıllarda karaborsadan alınan makina parçalarında var olduğunu, ancak tedarikçileri bulmanın artık mümkün olmadığını öne sürüyor.

UAEA'nın değerlendirmesi 20 Kasım'da

Önümüzdeki günlerde, bu tartışmalara paralel Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın denetimleri ve İran’ın raporu üzerindeki incelemeleri de sürecek. Kurumun 20 Kasım’da rapora ilişkin değerlendirmelerini sunması ve eğer İran’ın nükleer programı hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığı kanaatine varırsa, BM Güvenlik Konseyi’ni göreve çağırması bekleniyor. Ancak kurumun Başkanı El Baradey Fransız “Le Monde” gazetesine verdiği demecinde incelemelerin uzayabileceğini belirterek bu tarihin ertelenebileceğine de dikkat çekiyor.