İran’da kılık kıyafet teftişi

İran polisi, başta başkent Tahran olmak üzere ülke genelinde Cumartesi gününden itibaren yürürlüğe giren karar uyarınca sokaklarda kılık kıyafet teftişlerini sıklaştırdı. Baş örtüsünü gevşek bağlayan, dar ya da kısa manto, kısa pantolon, vücuda yapışık elbise giyen ya da çorapsız kadınlar polis tarafından durdurularak uyarılıyor. Dört gün içinde resmi kayıtlara göre 3 bin 500 kadın ihtar aldı, 200 kadın tutuklandı.

Tahran Emniyet Müdürü Ahmet Rıza Radan “Açık-saçık giyinenlere toplumda ahlaksızlığa neden oldukları için“ polisin müdahale edeceğini belirtti. Kurallara uygun giyinmediği için önce uyarılan kişi kıyafetini düzeltmediği takdirde karakola götürülüyor, fotoğraf ve kimlik bilgileri alınarak polis bilgisayarlarında saklanıyor. Kişiler uygunsuz bir kıyafet giymeyeceğine dair imzalı taahhüt verirse serbest bırakılıyor, tekrar durumunda ise konu adli makamlara intikal ediyor.

Radan, sorunu kökünden çözmek için ülkedeki elbise üreticileriyle de bir toplantı yapılacağını ve İran geleneklerine uygun olmayan elbiseleri üretmemelerini isteyeceklerini açıkladı. Taksi şoförleri de yeterli derecede kapanmayan kadınları araçlarına almamaları konusunda uyarıldı.

Polise uyarı

Ülke çapındaki uygulamaya karşı tepkiler yükseliyor. Bizzat ruhani lider Ayetullah Ali Hamaney tarafından göreve getirilen yargı erki başkanı Ayetullah Mahmud Haşemi Şahrudi de polisi kadınlara karşı sert davranmamaları için uyardı. Şahrudi valilerle yaptığı toplantıda, kadınları ve gençleri karakola sürüklemenin topluma zarar vermekten başka bir sonucu olmayacağı uyarısında bulunarak sosyal sorunlara sert önlemlerin ters tepeceğini ve ters etki yapacağını söyledi.

Kılık kıyafet teftişleri medyada da yankı buldu. Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’a, ülkede yükselen enflasyon, hayat pahalılığı ve yüksek işsizlik oranı hatırlatılarak, yönetim bu sorunlarla uğraşmaya çağrılıyor. Ahmedinejad 2005 yılındaki seçim kampanyasında yaptığı bir konuşmada “Halkımızın sorunu kadınların iki tel saçı mıdır, yoksa yoksullukla savaşmak, istihdam yaratmak ve adaleti sağlamak mıdır? sorusunu yöneltmişti.

Reformcu İtimat Melli gazetesindeki köşe yazısında Ahmedinejad’a bu sözü hatırlatılarak “Acaba sizin İçişleri bakanlığınızın kontrolündeki polisin kadınlara yaptığı bir yanlış anlamadan mı kaynaklanıyor? Yoksa insanların adaletsizlik yoksulluk gibi temel sorunları çözüldü mü?’’ diye soruldu.

Katı muhafazakarların sesi olarak bilinen ve genel yayın yönetmeni ruhani lider Ayetullah Hamaney tarafından atanan Keyhan gazetesi bile yeterince örtünmemenin ülkedeki tek sorun olmadığını yazdı ve “Eve aç gitmek, yüksek öğretimden mahrum kalmak, işsizlik gibi büyük sorunlar olduğunun“ altını çizdi. Gazetenin köşe yazısında yetkililer bu sorunları çözmek için de planları bulunduğunu kanıtlamaya çağrıldı.

Halk zorlanıyor

İran’ın 70 milyonluk nüfusunun üçte ikisi 30 yaşın altında ve resmi rakamlara göre işsizlik oranı yüzde 11. Ekonomistler enflasyon oranının bu yıl yüzde 24’e ulaşacağı uyarısında bulunuyor.

Bazı muhafazakarlar ise kadınların son zamanlarda kabul edilebilirlik sınırını aşmaya başladığını, çıplak ayak bileklerini gösterip baş örtüsünün altında yapılmış saçlarla gezindiklerini belirterek böyle bir zamanda teftişlerin büyük önem taşıdığını savunuyor.

Hükümetten "bizim meselemiz değil" mesajı

Ahmedinejad’ın hükümeti ise polis teftişleriyle arasına mesafe koymaya özen gösteriyor. Hükümet sözcüsü Gulam Hüseyin Elham, polisin yargının ajanı olduğunu belirterek icra organı olan hükümetin yargının işlerine müdahale edemeyeceğini kaydetti.

Bu arada reformcu gazeteler ve İran öğrenci ajansı ISNA, Şiraz Üniversitesi’nde kılık kıyafet yönetmeliğinin sertleştirilmesine karşı iki bin öğrencinin protesto gösterisi düzenlediğini bildirdi. Yeni yönetmeliğe göre öğrenciler yatakhanelerde de kısa pantolon ya da kolsuz yelekle odalarından dışarı çıkamayacaklar. Üniversitedeki kılık kıyafet yönetmeliğinin sertleştirilmesiyle ülke çapındaki teftişler arasında bir bağlantı olup olmadığı ise bilinmiyor.