1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

İran'da ok yaydan çıktı

Peter Philipp / DW14 Ocak 2004
https://p.dw.com/p/Aa6L

İran’da Anayasa Koruyucuları Konseyi’nin, 20 Şubat’ta yapılacak genel seçimlere katılmak isteyen yaklaşık 8 bin adaydan yarıya yakınının adaylığını iptal etmesi, ülkedeki reformcuların direnişini artırıyor. Birçok bakan, bakan yardımcısı ve vali istifa tehdidinde bulundu. Son olarak, İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'den de görevini bırakmak tehdidi geldi. Muhafazaklardan Anayasa Koruyucuları Konseyi ise bu tehditlere pek aldırmıyor. İran'da yaşananların perde arkasını, DW’nin Ortadoğu uzmanı Peter Philipp’in değerlendirdi...

"İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, ”ya hepimiz birlikte gideriz ya da hepimiz birlikte kalırız” sözleriyle sadece kendisinin değil, tüm reformcuların görevlerini bırakabileceğini belirterek, muhafazakarları adaylar üzerindeki vetolarını kaldırmaya çağırdı. İranlılar, Cumhurbaşkanı'nın bu kadar kararlı ve cesur bir tutum sergilemesine ilk kez şahit oluyorlar.

Görev süresinin ikinci dönemi gelecek yıl sona erecek olan reform yanlısı Hatemi, bugüne kadar ülkedeki muhafazakar kesimle kamuoyu önünde böylesine restleşmeler içine girmekten kaçınıyordu. Kardeşi Rıza liderliğindeki reform yayınlıları, parlamentoda çoğunluğu elinde bulundurmalarına rağmen, Muhammed Hatemi, yine de mollalarla açıktan açığa çekişme yaşamamaya özen gösteriyordu.

Ancak Anayasa Koruyucaları Konseyi’nin, reformcu adayların büyük bölümünü devredışı bırakmasıyla 20 Şubat seçimlerinda muhafazakarların zafer kazanma olasılığı hayli arttı. Bunun, ülkedeki reform hareketine yönelik vurulmak istenilen bir darbe olması, Hatemi’nin de mollalara karşı isyan bayrağını açmasına neden oldu.

Bu gelişme, İran’da dokunulmazlık zırhına sahip bazı konuların da tartışmaya açılmasını sağladı. Öyle ki ülkenin dini lideri konumundaki Ayetullah Ali Hameney bile eleştiri oklarından nasibini aldı. Örneğin, ülkenin önde gelen din adamlarından biri olan, ancak muhafazakarların saflarında yer almayan Muhsin Kadıvar’ın yaptığı saptama, bugüne kadar cüret edilemeyen kinayelerle doluydu. Kadıvar, ”Bu futbol oyununda, bir takımın antrenör, daha maç başlamadan, karşı takımın antrenörüne kırmızı kart gösterdi” diyerek, Hameney ve taraftarlarını, oyunu kuralına göre oynamamakla suçladı.

Ayetullah Ali Hameny, hukuk sürecindeki en son aşamaya gelinene kadar, tüm bu tartışmaların dışında kalmak istediğini vurguluyor. Peki nedir, hukuk sürecindeki bu en son aşama? Adaylığı reddedilen kişiler, Anayasa Koruyucuları Konseyi’nin bu kararına itiraz etme hakkına sahipler. Ancak, ülkede herhangi bir üst temyiz makamı olmadığından, itirazları karara bağlamak yine aynı konseye düşüyor.

Mollalar, itirazların bir bölümünü kabul edip, bazı reformcuların 20 Şubat seçimlerindeki adaylığını onaylasalar bile artık ok yaydan çıktı. Siyasilerin başlattığı protestoların ulaşacağı boyutları şimdiden kestirmek çok güç. Ancak, bu hareketin sonunda İran’daki reformlar ya daha da sağlam temeller üzerine oturacak ya da tümüyle sekteye uğrayacak.