İsrail ile Türkiye arasında gerginlik

Türkiye ile İsrail arasında Davos krizinden sonra şimdi de tatbikat krizi yaşanıyor. Konya kentinde yapılması planlanan "Anadolu Kartalı" tatbikatının İsrail’in de katılması planlanan uluslararası bölümünün iptal edilmesi, iki ülke arasında gerginlik yarattı. Türkiye semalarında tatbikat yapan İsrail uçaklarının, daha sonra Gazze’ye saldırıda da kullanılması ülkede tartışmalara yol açmıştı. İsrailli kaynaklar, “Türkiye’nin Gazze operasyonlarına tepki nedeniyle İsrail’i istemediği ve bu nedenle tatbikatı ertelediğini“ iddia ederken, Türk Dışişleri Bakanlığı ise “tatbikatın ertelenmesinden siyasi bir anlam ve sonuç çıkartılmasının doğru olmadığını“ vurguladı.

Anadolu Kartalı Tatbikatı, 2001 yılından bu yana yürütülüyor. Tatbikatın bu yıl 12-23 Ekim tarihleri arasında Konya’da düzenlenmesi planlanıyordu. Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yapılan açıklamada, “tatbikatın uluslararası bölümünün diğer katılımcı ülkelerle istişare edilerek ertelendiği“ duyuruldu. Deutsche Welle’ye açıklama yapan, İsrail’deki Friedrich Naumann Vakfı’ndan Hans-Georg Fleck ise İsrailli yetkililerin iddialarını savunuyor:

“Türk hükümeti, Gazze Savaşı nedeniyle İsrail’i sert şekilde eleştirmişti. Son gelişmeyi de bu politikanın sembolik anlamda bir devamı olarak görmek lazım.”

İsrailli yetkililer ikiye ayrıldı

İsrail basınında yer alan haberlerde, İsrailli yetkililerin Türkiye konusunda ikiye ayrıldığı görülüyor. İsim açıklamadan İsrailli yetkililerin görüşlerine yer veren Haaretz gazetesinde yer alan haberlere göre, bazı yetkililer, Türkiye ile var olduğu düşünülen stratejik bağların sona erdiği ve buna karşı cevabi önlemlere başvurulması gerekebileceğini düşünürken, bazıları da durumun kurtarılabileceği görüşünde. İsrail basını, bazı yetkililerinin, Türkiye'ye gelişmiş silah satışlarının yeniden gözden geçirileceğini söylediklerini de yazdı. Hans-Georg Fleck, bu gelişmelerin İsrail ile stratejik ilişkileri etkileyebileceği yönündeki endişelerle ilgili şöyle konuştu:

“Bu kaygı pek de yersiz değil. Bu noktada, geçen yıl Türkiye Başbakanı Erdoğan’ın Sudan ve İran devlet başkanlarını Ankara’ya davetini hatırlamak lazım. Bu davet, İsrail yönetimi açısından biraz da Türk tarafının bölgede yeni bir kimlik arayışının bir parçası olarak değerlendirildi. Elbette uzun yıllardır NATO üyesi Türkiye ile İsrail arasında devam eden iyi işbirliğinin bu arayıştan olumsuz etkilenmesinden kaygı duyuluyor. Bunda haksız değiller. Bu endişeyi besleyen her türlü yeni gelişme de o yüzden dikkatle takip ediliyor. Ancak yine de İsrail tarafı, ikili ilişkilerin taşıdığı büyük önemi unutmadan, bu tür olumsuzlukları daha da körükleyecek, deyim yerindeyse misilleme adımlarından ya da gerginliği daha da artıracak bir takım açıklamalardan uzak duruyor.”

Türkiye-AB ilişkileri etkilenir mi?

İsrail Ordusu’ndan yapılan açıklamada, tatbikatın İsrail’in listeden çıkarılması sonrası iptal edildiği savunulmuştu. Tatbikatın milli bir faaliyet olduğunu belirten Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında ise tatbikatın uluslararası bölümünün ertelenmesinden siyasi bir anlam ve sonuç çıkartılmasının doğru olmadığını vurgulandı. İsrailli yetkililere atfen basında yer alan değerlendirme ve yorumların kabulünün de mümkün olmadığı belirtilen açıklamada, “İsrailli yetkilileri açıklama ve tutumlarında aklıselime davet ediyoruz“ ifadelerine yer verildi. Öte yandan, Hans-Georg Fleck yaşanan gerginliğin Türkiye'nin AB ile ilişkilerini etkileyebileceğini de öne sürüyor:

“Türk tarafının İsrail’le gerginliği daha da artırabilecek adımları, başta Avrupa Birliği ile ilişkiler olmak üzere Türkiye’ye de olumsuz yansıyacaktır. Türkiye’nin Ermenistan ile imzaladığı protokoller olumlu değerlendirme bulmuştu. Buna karşılık İsrail ile aksi yönde adımlar atılması pek doğru olmayacaktır. Şahsen Türkiye’nin İsrail ile ilişkileri bilinçli olarak bozmak istediğine inanmıyorum. Ama diğer taraftan Gazze Savaşı’nı ve İslam âlemi üzerindeki etkileriyle Erdoğan hükümetinin buradaki tavrını da unutmamak lazım.”

dpa/AA/AFP/AP/Reuters, BS/NH/AG