1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

İstisnalar kaideyi bozar!

Andreas Zumach / Deutsche Welle3 Mart 2009

Savaş meydanlarına tanık olanların korkulu rüyası misket bombasının üretim ve kullanımı, Oslo’da varılan bir anlaşmayla büyük ölçüde sınırlandı. Ancak bazı Alman ve Fransız firmaların üretimi yasağın dışında tutuldu.

https://p.dw.com/p/H40u
Misket bombaları sivillere zarar veriyor
Misket bombaları sivillere zarar veriyorFotoğraf: picture-alliance/dpa

Federal Alman hükümeti, bazı misket bombaları türlerini Oslo anlaşması dışında tutuyor.

İstisna kabul edilen bu bomba türleri “Smart 155” adıyla anılıyor ve üreticileri de iki Alman şirketi.

Alman Diehl ve Rheinmetal şirketleri ürettikleri “Smart 155” tipi bombaların teknik açıdan sivillere zarar vermeyecek özelliklere sahip olduğunu ileri sürüyor.

Diehl firması ayrıca “Smart 155”in misket bombası sınıfından çıkarılması için de mahkemeye başvurdu.

Yüzlerce küçük bombadan oluşan misket bombaları, uçaklardan atılabildiği gibi yerde de infilak edebiliyor.

Saldırı sırasında hedefin tam olarak belirlenememesi halinde, uçaktan atılan misket bombaları düştüğü yerde dağılarak geniş bir alana yayılıyor.

Patlamayan bombalar bölgede yaşayan sivillerin, özellikle de çocukların hayatını tehdit ediyor.

Sivil toplum örgütleri, misket bombalarının oluşturduğu en büyük tehlikenin saldırı sırasında patlamayan bombalar olduğunu belirtiyor.

Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün verilerine göre, saçılan misket bombalarının yaklaşık yüzde 40’ı bombardıman esnasında patlamıyor ve yere düştükten çok sonra bile sivil halk için büyük bir tehlike oluşturuyor.

Symbolbild Streubomben
Fotoğraf: picture-alliance/ dpa


"Antlaşma önemli bir başarıdır"

Oslo Antlaşması, on yıl önce imzalanan Ottawa Antlaşması gibi misket bombalarının kullanımının yasaklanmasını öngörüyor.

Her iki anlaşma da sivil toplum kuruluşlarının çabasıyla uluslararası toplumun gündemine geldi.

Oslo anlaşmasının imzalanması için yoğun çaba gösteren bu uluslararası kuruluşlardan biri de engelli haklarını savunan “Handicap International”dı.

Örgütün sözcüsü Eva Fischer, Oslo antlaşmasının misket bombalarının yasaklanması yolundaki önemli bir başarı olduğunu belirtiyor.

Fischer, “Prensipte Oslo anlaşmasını bir başarı olarak görüyoruz. Bu uluslararası sivil toplum örgütlenmeleri adına da bir başarıdır. Anlaşmayla bir iki yıl önce hayal edemeyeceğimiz bir başarıya imza atıldı. Antlaşma genel olarak misket bombalarının hemen hemen her türünün yasaklanmasını öngörüyor” diyor.

Verwundetes Kind wird nach einem Luftangriff auf Beirut behandelt
Fotoğraf: picture-alliance/dpa

İstisnalar için de belirli kurallar var

Oslo Antlaşmasıyla getirilen yasaklar gerçekten de misket bombalarının tamamını kapsamıyor.

Anlaşmada Almanya, Fransa ve diğer bazı NATO ülkelerindeki belirli üretim tesislerinin bu yöndeki faaliyetlerine kısıtlama getirilmedi.

Ancak istisnaların da belirli şartları yerine getirmesi gerekiyor.

Örneğin üretilen misket bombalarının ateşlendikten sonra en fazla dokuz küçük bomba dağıtabilmesi, bu küçük bombaların hedefi tutturacak teknik mekanizmayla donatılmış olmasıyla kendini imha etme ya da devre dışı bırakabilme özelliklerine sahip olmaları gerekiyor.

“Handicap International” kurumunun sözcüsü Eva Fischer, bazı patlayıcı türlerinin özellikle Almanya ve Fransa’nın ısrarlı talepleri yüzünden Oslo Antlaşması kapsamına alınmadığını belirtiyor:

Streubomben-Verbot rückt näher
Fotoğraf: picture-alliance/dpa

“Anlaşmaya bazı istisnalar konması Oslo sürecinde yoğun olarak eleştirdiğimiz bir konuydu. Alman hükümeti anlaşmanın şimdiki halinden yani bazı istisnaların yer almasından yanaydı. İlginç olan nokta; anlaşmanın tam da Alman “Smart 155” ve Fransız “Bonus” tipi patlayıcıları kapsamıyor olmasıdır.”

"İddialar ispatlanmadı"

Oslo Antlaşması’nın dışında tutulan “Smart 155” tipi patlayıcıların üreten Alman Diehl şirketi, teknik açıdan farklı oldukları için ürünlerinin “misket bombası” olarak adlandırılmaması için de mahkemeye başvurdu.

Ancak ‘Handicap International'dan Eva Fischer, bu tür bombaların sivillere zarar vermeyeceği yönündeki iddialara şüpheyle bakıyor.

Fischer, “Henüz patlayıcıların gerçekten de üreticisinin dediği şekilde çalıştığını kanıtlayan herhangi bir deneme neticesi yok. Bu silahların sivillere zarar vermeyeceği kesin olarak kanıtlanana kadar bu türden mucize silahlara şüpheci yaklaşmamız çok doğal” diyor.

Mahkemenin "Smart 155" tipi bombalar için nasıl bir karar vereceği henüz belli değil. Misket bombalarının yasaklanmasını öngören Oslo Antlaşması da, bu bombaların yasal tanımını yapmıyor.