Körfez’de modern köleliğin sonu geliyor

Birçok Körfez ülkesinde çalışan yabancı işçilerin vizeleri çalıştıkları işyerine bağlı… Dolayısıyla işten çıkarılmaları ya da işi bırakmaları halinde oturma izinleri de doğrudan iptal oluyor. Bir çalışanın iş değiştirebilmesi içinse işvereninden izin belgesi alması gerekiyor. Ancak sınır dışı edilme korkusuyla kimse işinden ayrılamıyor. İşverenlerse bu durumu avantaj olarak kullanıp çalışanlarına adeta köle muamelesi yapıyor. İnsan hakları örgütleri de Körfez ülkelerindeki bu sıkıntıya sık sık dikkat çekiyordu.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Sarah Leah Whitson, kişinin vizesi işverene bağlı olduğu için serbest dolaşım ve iş değiştirme özgürlüğü olmadığını söylüyor.

Ağustos ayının başında Bahreyn'de kabul edilen bir yasaya göre, artık ülkedeki yabancı işçilerin iş değiştirebilmeleri için çalıştıkları işyerinden onay almaları gerekmiyor. Bahreyn Çalışma Bakanı, eski uygulamanın işverenlerin çalışanları adeta köle gibi kullanmalarına ortam hazırladığını dile getirdi. Bakan, çalışanların vizeleri çalıştıkları firmaya bağlı olduğu için işten ayrılmaları durumunda ülkeyi de terk etmek zorunda kaldıklarını, bu nedenle uygulamayı değiştirmeye karar verdiklerini belirtti.

"Bahreyn'in öncü olması normal"

Dubai School of Goverment Dekanı Tarık Yusuf da konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: "Bahreyn'in bu uygulamada başı çekmesi hiç de şaşırtıcı değil. Zira Körfez ülkeleri göz önünde bulundurulduğunda daha açık görüşlü bir topluma ve basına sahip... Meclisi eleştirilere daha ılımlı yaklaşıyor ve bu sistem gayet güzel işliyor. Üstelik dış dünyaya çok daha açık bir duruşu var."

Bahreyn Kralı Hamad Bin İsa El Halife’nin başka planları da var. Özellikle iş hukukunda başka uluslararası normları da uygulamaya koymayı hedefliyor. Kral, bu şekilde yüksek işsizlik oranlarını da düşürmeyi hedefliyor.

İşsizlik, Körfez ülkelerinin temel sorunu. Pakistan veya Bangladeş kökenli işçilerin çalıştığı alanlarda yerel işçilere çok düşük ücretler ödeniyor. Yüksek mevkilerde çalışanların büyük çoğunluğuysa Batılı ülkelerden geliyor. Ancak bir işveren, iş yerinde yabancı çalıştırıyorsa, bu nedenle devlete belli bir ücret ödemesi gerekiyor. Bu ücret de yerli halkın eğitiminde kullanılıyor.

"Yeni uygulamadan memnun değiller"

Siyasal bilimci Tarık Yusuf, işverenlerin yeni uygulamadan memnun olmadığını dile getiriyor: "Bu hiç de hoşlarına gitmiyor. Çünkü artık ücretler konusunda rekabete açık olmaları gerekiyor. Zira çalışanlarına iş değiştirme izni vermemeleri, çalışanları kendilerine bağlamaları için yeterli olmayacak. Bence bu, iş piyasasının daha dinamik ve verimli olmasına yol açacak."

Kısa bir süre önce Kuveyt de reform hazırlığında olduğunu duyurdu. Buna göre iki yıl boyunca Kuveyt'te çalışan bir yabancı, istediği başka bir firmaya geçebilecek. Uzmanlar bu gelişmelerin yavaş yavaş diğer Körfez ülkelerini de etkileyeceği tahmininde bulunuyor.

"İnşaat sektörü razı olmaz"

Diğer yandan Dubai'de bulunan Körfez Araştırma Merkezi'nden Eckhart Woertz, eski sistemin işverene tanıdığı avantajlar nedeniyle, özellikle inşaat sektörünün bu değişikliğe kolay kolay razı olmayacağı uyarısında bulunuyor. Woertz bu nedenle kısa vadede böyle bir değişimi çok da olası görmüyor. Woertz, "Çalışanlara eğitimine göre ücret verilmiyor, işten çıkarılınca tazminat ödenmiyor, emeklilik primi falan da yok. Kısacası tüm sosyal harcamalardan imtina ediliyor. Bu korkunç bir kapitalist yaklaşım... Kapitalizm işte böyle bir şey, bunu kabul edelim" açıklamasını yapıyor.

Carsten Kühntopp / Çeviren: Banu Ertek

Editör: Hülya Köylü