Kübalı uzman: Guantanamo hukuki açıdan saçmalık

19’ncı yüzyılın sonlarında Küba, Latin Amerika'daki İspanyol egemenliğinden kurtulmak için mücadele veren en son ülkeydi. Washington, Küba adasında yatırımları bulunan Amerikalı işadamlarının çağrısı üzerine bölgeye „Maine“ savaş gemisini gönderdi. Maine gemisi Havanna limanında infilak etti; Amerikalı 260 denizci can verdi.

Maine olayını bahane eden ABD, Küba’ya askeri müdahale kararı aldı. Aslında Kübalı isyancılar, İspanyollar’ı zaten köşeye sıkıştırmıştı. Buna karşılık, “Remember the Maine - to hell with Spain” yani, “Main’i unutma, İspanyollar’ı cehenneme yolla” sloganıyla adaya çıkarılan Amerikan askerleri, bir anda “Küba’nın kurtarıcısı” ünvanını elde etti; İspanyol bayrağı yerine gönderlere Amerikan bayrağı çekildi.

“Hukuki açıdan saçmalık”

1903 tarihinde imzalanan bir anlaşmayla, ABD deniz kuvvetlerine ait gemilerin yakıt ikmallerini sağlamak üzere Guantanamo’da bir üs kuruldu. 99 yıl olan sözleşme süresi, 1938 yılında “süresiz” olarak düzeltildi. Guantanamo’nun hukuki açıdan bir saçmalık olduğunu savunan Kübalı kamu hukukçusu Jose Peraza’nın değerlendirmesi ise şöyle:

„Aslında sözleşme pratikte sonsuza kadar geçerli… Mesela birinci maddede, ‚Amerika Birleşik Devletleri gerekli uygun gördüğü sürece’ deniyor. Ancak bir kira sözleşmesi, kiralanan gayrımenkulün sahibine sözleşmeyi fesih yetkisi de vermeli. Aksi taktirde kiralama değil, gayrımenkulün el değiştirmesinden bahsedilir. Böyle bir kira sözleşmesi hukuken uygun değildir. Ayrıca koşullar değişti; böyle bir anlaşmayı Küba’nın bugün imzalaması mümkün değil.“

Sözleşme maddeleri

ABD, kira sözleşmesi uyarınca Guantanamo için yıllık 4 bin 85 dolar ödeme yapmayı taahhüt ediyor. Ancak Fidel Castro başkanlığındaki rejim, üssü „Küba’nın kalbine saplanmış bir hançer“ olarak niteliyor ve Amerika’nın 116 kilometrekarelik araziyi boşaltmasını talep ediyor. Ancak sözleşmenin geçersiz olduğunu belirten Kübalı kamu hukukçusu Jose Peraza ise sözlerini şöyle sürdürüyor:

„Amerikalılar, Küba’ya ait kamu arazisini el koymuş durumdalar ve hukuka aykırı olarak işgali sürdürüyorlar. Küba, Panama kanalının güvenliğinin sağlanmasında stratejik bir nokta olarak kullanılmak üzere, 1903 yılında Guantanamo Körfezi’ni kiraladı. Körfez o dönemde savaş gemileri tarafından yakıt ikmali için kullanıldı. Üs artık bu amaçla kullanılmadığına göre kira sözleşmesi de geçerlidir. En önemlisi de sözleşmenin başından itibaren bize dayatılmış olması. Bu nedenle sözleşme, imzalandığı andan itibaren geçersizdir.“