1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Kazakistan'da kritik seçime hazırlık

Britta Kleymann / DW2 Aralık 2005

Kazakistan’da Pazar günü cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılıyor. Ülkeyi 14 yıldır yöneten Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, görevde kalmayı planlarken, gözlemciler ise seçimde usulsüzlük ve arkasından gelecek protestoların büyük çapta olabileceği uyarısında bulunuyor....

https://p.dw.com/p/AaLl
Kazakistan'ın başkenti Astana
Kazakistan'ın başkenti AstanaFotoğraf: AP

Aslında Kazakistan’da, politik devrimlerin gerçekleştiği diğer ülkelerde de var olan şartlar mevcut durumda. Otoriter bir Cumhurbaşkanı, baskı altında tutulan bir hükümet ve usulsüzlük yapılacağı önceden tahmin edilen bir seçim. Seçimlere, görevde olan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in yanı sıra, 4 aday daha katılıyor.

Seçimlerde, Nazarbayev’in şansı yüksek olma da sıkı bir rekabet yaşanacağı tahmin ediliyor. Nazarbayev’in en sıkı rakibi olarak görülen ve muhalif “Adil Bir Kazakistan” hareketini başlatan Şarmahan Tuyakbay favori gösterilen isimlerin başında. Ancak, rakibini safdışı bırakıp iktidarı elinden bırakmak istemeyen Nazarbayev’in, diğer adayların seçim programlarını engellediği iddia ediliyor.

Adayların seçim kampanyalarına engelleme

Ülkedeki sivil toplum örgütleri de bu iddiaları doğruluyor. Kazakistan Gazetecileri Dayanışma Fonu Başkanı Roslana Taukina, seçime katılacak adayların afişlerinin toplandığını ve seçmen mitinglerinin engellendiğini anlatıyor. Taukina, şunları söylüyor:

“Ben, bu seçimin Cumhurbaşkanı için daha farklı bir seçim olacağını düşünüyorum. Çünkü yaklaşık 15 yıldır iktidarını koruyor ve yeniden seçilmek istiyor. Ancak insanlar, artık onun adaylığının meşruluğunu ve yeniden seçilebilmeye hakkı olup olmadığını tartışıyorlar.”

Nazarbayev’in televizyon kozu

Nazarbayev’in tekrar seçilebilmesi için elinde büyük bir kozu var. O da kızı Dragia’nın kontrolünde olan devlet televizyonu. Ekranlarda gün boyunca Nazarbayev görüntüleri yayınlanırken, rakiplerini televizyonda görmek neredeyse imkansız. Bağımsız araştırma kurumlarının yaptığı değerlendirmelere göre, yayın saatinin %93’ü seçimlere ve dolayısıyla Nazarbayev’e ayrılmış durumda.

Bir diğer dikkat çekici durum da ülke televizyonlarında yakın dönemde devrim yapılmış devletlerin gösterildiği haber programlarının sıkça yer alması. Ancak enteresan olan, ekranlara yansıtılan ülkelerin bazı kriterlere göre seçilmiş olması. Öyle ki, insanları olası bir devrim fikrinden vazgeçirmek istercesine, program yapımcılarının en popüler örneği olarak, yakın dönemde devrimi yaşamış Kırgızistan dikkat çekiyor.

Akayeva’nın analizleri

Yayınlarda Kırgızistan’ın devrimden sonraki istikrarsız durumuna dikkat çekililirken, Kazakistan’la kıyaslamalar yapılıyor ve devrimden sonra başa gelen yönetimin beceriksizliği ön plana çıkarılıyor. Bu tarz programların en sevilen konuğu ise Kırgızistan’ın eski Cumhurbaşkanı Askar Akayev’in kızı Bermet Akayeva.

Akayeva’nın televizyonlarda yayınlanan analizleri, muhalefetin şu anki iktidarı devirmeye çok fazla odaklandığına yer veriliyor. Siyaset bilimcileri, Akayeva’nın bu tür açıklamalarına televizyonlarda yer verilmesini, Nazarbayev tarafından tasarlanmış “akılcı seçim taktikleri” olarak değerlendiriyor. Bu stratejinin işe yarayıp yaramayacağı Pazar günkü seçimlerde ortaya çıkacak.

Devrim beklentisi yok

Ancak birçok uzman, ülkede yakın bir zamanda herhangi bir devrimin gerçekleşmeyeceğini düşünüyor. Çünkü ülkede ekonomik açıdan bir istikrar var ve muhalefet kendi içinde de sürtüşme halinde. Ayrıca seçimlerde çok bariz usulsüzlüklerin de yaşanmayacağı tahmin ediliyor.

Çünkü Nazarbayev’in planları arasında Kazakistan’ı 2009 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın dönem başkanlığı için aday göstermek istiyor. Kazakistan'ın dönem başkanlığı için karar verecek olan ülkelerse, Pazar günü yapılan seçimlerin demokratikliğine bakarak nihai sonucu açıklayacaklar.