Kerkük'te göç gerginliği

Irak’ta ekim ayında yapılması planlanan nüfus sayımına günler kala Kürtler ile Türkmenler arasında Kerkük ile ilgili gerginlik tırmanmaya başladı. Gerginliğin kaynağı ise kentin dört bir yanında kamp kuran, şehrin çevresindeki petrol kuyuları kadar dikkat çeken ve sayıları yaklaşık 40 bin kişiyi bulan halkın nereli olduğuyla ilgili iddialar. Kürtler kamp sakinlerinin Saddam döneminde kentten sürülen Kürt nüfusu olduğunu söylerken, Türkmenler gelenlerin Kerküklü olmadığını ve kentin demografik yapısını bozmaya yönelik göç olduğunu belirtiyor. Türkiye ise gelişmeleri kaygı ve endişeyle izliyor.

Kerkük’ün hemen hemen tüm girişlerinde bir kamp görmek mümkün, şehrin futbol stadyumu bile göç edenlerle dolup taşmış. Sağlıksız koşullarda kamplarda yaşayan halk, sıcak ve bulaşıcı hastalıklardan dolayı ölen çocuklarının cenazelerini toprağa veriyor. Kamplara girdiğimizde ise halk kimliklerini göstererek Kerküklü olduklarını kanıtlamaya çalışıyor. Göç edenler, Saddam döneminden kalan kimliklerini gösteriyor. Saddam döneminde sadece Kerkük’te çoğunluğu Kürtler‘e ait olan 600 -700 civarında köy yerle bir edildiğini belirtiyor kamp sakinleri.

"Buradan gitmeyiz"

Kerkük’ün Süleymaniye girişinde kurulan kampta yaşayan Abdülkerim Habib ”Saddam‘ın askerleri bir gecede yüzlerce kişiyi alıp götürdüler, oğullarımı öldürdüler. 33 yıldır Kerkük'e gelemiyordum. Dokuz aydır bu kampta yaşıyorum. Bundan sonra ölene kadar buradayız. Bizim Kerküklü olmadığımız ile ilgili iddialar doğru değil, buradaki herkes Kerkük halkı, hepsinin kimlik ve diğer belgeleri var” diyor.

Kamplarda yaşayan göçerlerin hepsinde kimlik kartları var, fakat bu Türkmenleri tatmin etmiyor. Türkmenler, Baas rejiminin devrilmesinin ardından Kerkük’te Kürtler‘in nüfus dairelerine girerek yaşanan kaos sırasında belgelerin elde edildiğini söylüyorlar. 30 Ağustos tarihinde yapılan Kerkük belediye meclisi toplantısında Türkmen üyelerin karşı çıkmasına rağmen, Kürt Arap ve Asuri üyelerin oylarıyla göç edenlere yardım kararı alındı.

Türkmenler ve Kürtler ne diyor?

Irak Türkmen Cephesi Başkanı Faruk Abdullah Abdurrahman, Saddam dönemindeki Araplaştırma politikasının şu anda bir Kürtleştirme politikası haline dönüştüğünü belirterek ”Kerkük ve bütün Türkmen bölgelerine baskı var. Bu baskıların önlenmesi Irak'a hükmeden Amerikan güçleriyle olacaktır, onlara da durumu belgelerle anlattık. Belgeler gösteriyor ki köyler hariç Kerkük'ten göç ettirilen ailelerin sayısı 11 bine yakın. İçlerinde Türkmen de var, Kürt de var. Gelenlerin çoğunun Kerküklü olmadığını biliyoruz. 40 bine yakın kişiyi Kerkük'e yerleştirmek yapıyı değiştirir” diye konuşuyor.

Kürdistan Yurtseverler Birliği Kerkük sorumlularından Rızgar Ali’ye göre ise durum daha farklı. Ali, Kerkük’ten sadece Erbil'e 120 bin ailenin sürüldüğünü belirterek Saddam döneminde Kerkük bölgesinde toplam 500 bin Kürt’ün sürüldüğünü, bunların yerine 350 bin Arap getirildiğini iddia ediyor. Rızgar Ali, belgelerle konuştuğunu iddia ediyor. KDP Dış İlişkiler sorumlusu Sefin Dizai’ye göre de göç edenlerin Kerkük’e yerleşmeleri doğal hakları.

Tüm bu tartışmalara Kerkük Valisi‘nin yanıtı oldukça net. Vali Abdurrahman Mustafa, göç edenlerin Kerküklü olmadıklarıyla ilgili iddialara, ”Böyle bir töhmet var, ama bu doğru değil. Geçmişte başta Kürtler olmak üzere diğer halklar da bölgeden sürüldü ve nüfus kayıtları değiştirilerek yeni belgeler verildi, Kerkük’e bağlı ilçe ve köyleri Kerkük’ten ayırarak demografik yapıyı değiştirdiler” yanıtını veriyor.

Tartışmaların ardında yatan ne?

Bu tartışmaların temelinde ise federasyon tartışmaları yatıyor. Kürtler, Kerkük’ü de içine alacak bir Kürt bölgesinin hazırlıklarını yaparken, Türkmenler de yeni Irak anayasasındaki idari yapıyla ilgili lehlerine olabilecek gelişmelerin hesabını yapıyor ve Türkmen bölgesi federasyonu için çalışmalar yürütüyor.

Irak Türkmen Cephesi Başkanı Faruk Abdullah ”Biz, Irak‘ta 18 vilayete dayalı idari federasyondan yanayız. Musul, Diyala ve Kerkük Türkmen bölgeleri olacak. Üç vilayet bir federasyon çatısı altında toplanabileceği düşünülürse bizim de bu olanaktan yararlanmamız düşünülebilir.

Kürt gruplar, Türkiye’nin tepkisi ile ilgili sorumuza gelişmelerin Irak’ın iç işleri olarak değerlendirdiklerini söyledi. KDP Dış İlişkiler sorumlusu Sefin Dizai, ”Bunu tamamıyla Irak'ın içişlerine müdahale olarak görüyoruz. Kerkük herşeyden önce bir Irak kentidir ve bu sorun Iraklılar tarafından çözülmelidir” diyor.