Kurnaz 4,5 yıl sonra Almanya'da

ABD’nin Küba’daki Guantanamo askeri üssünde 4,5 yıldır, hakkında herhangi bir suçlama olmaksızın, tutulan Almanya doğumlu Murat Kurnaz serbest bırakıldıktan sonra Almanya’ya geldi. Amerikan Hava Kuvvetleri’ne ait bir uçakla Ramstein’a getirilen Kurnaz, Bremen’de ailesinin yanına ulaştı. Kurnaz'ın Almanya’ya gelmesinden sonra bir basın toplantısı düzenleyen avukatı Bernhard Docke, müvekkilinin askeri bir uçakla, elleri ve ayakları bağlı, gözleri bantlı şekilde uçağın zeminine zincirlenerek getirildiğini söyledi.

Yolculuk esnasında hakaretler gördüğünü de belirten Docke, “Guantanamo'ya götürüldüğü gibi Almanya'ya getirilmiş oldu. Alman yetkililer de gördüklerine şaşırdılar. Bu olay Amerikalıların olaydan hiçbir ders çıkarmadığını gösteriyor'' dedi. Docke, Kurnaz’ın Guantanamo'da yaklaşık 4 yıl boyunca hücresinde ışığın gece gündüz yandığını ve orada işkence gördüğünü söyledi.

Öte yandan, Bremen Savcılığından yapılan açıklamada, Kurnaz hakkında, bir terör örgütüne üye olmak suçlamasıyla tekrar soruşturma başlatılacağı bildirildi. Kurnaz hakkında daha önce açılan soruşturma, Kurnaz'ın Almanya'da olmaması nedeniyle gecici olarak durdurulmuştu.

Nasıl yakalanmıştı?

“Bremenli Taliban” olarak adlandırılan Murat Kurnaz, ABD’nin, 11 Eylül 2001’de düzenlenen saldırların ardından başlattığı terör avında, henüz 19 yaşındayken yakalanmıştı. Kurnaz yakalandığında Pakistan’daydı. Kurnaz, yakalanmasının hemen ardından Guantanamo Üssü’ne hapsedildi. Bremen doğumlu Kurnaz’a atfedilen suç ise Afganistan ya da Pakistan’da terör kampına katılmak üzere yolda olduğu şeklinde idi. Alman medyasına göre ise gemi yapımı konusunda meslek eğitimi gören Kurnaz’ın savcılığın hakkında soruşturma yürüttüğü Bremen’deki bir cami imamıyla bağlantısı vardı.

İnsan hakları örgütleri ile hükümetlerin, Guantanamo ile ilgili eleştirileri ise Murat Kurnaz’ın üsteki ikinci yılını doldurmasının ardından yükselmeye başladı. Zanlıların Cenevre Konvansiyonu ve devletler hukukuna aykırı olarak üste tutulduğu eleştirisine ABD, tutukluların savaş esiri değil, düşman savaşçı olduğu şeklinde yanıt verdi.

Kurnaz’ın hukuk mücadelesi

Washington’un direncine rağmen eleştiriler etkisini göstermeye başladı ve ABD’de Guanatanamo hakkında sayısız dava açıldı. 2004 yılının Haziran ayında, ülkenin en yüksek mahkemesi, zanlıların Amerikan mahkemelerine başvurabileceğine karar verdi. Bu yönde hukuki mücadele başlatanlardan biri de Murat Kurnaz’ın avukatlarıydı. Avukatlar aynı dönede Almanya’da hukuki bir yenilgiyle karşılaştı. Alman yetkililer, Kurnaz’ın serbest bırakılamsının ardından Almanya’ya kabul edilemeyeceğini söylüyordu.

Bremen Eyaleti’nin Hrısitiyan Sosyal Birlik Partili İçişleri Senatörü Thomas Röwekamp, bunu, o dönemde 21 yaşına girmiş olan Kurnaz’ın Almanya’daki oturma izninin geçerliliğini yitirmiş olmasına dayandırıyordu. Kurnaz, 2001 ekiminde Almanya’yı terk ettiği sırada sınırsız değil, süreli oturma iznine sahipti ve çıkış yaptıktan sonra 6 ay içinde ülkeye dönmesi gerekiyordu.

Oturma iznini uzatmak için Guantanamo’dan başvuru yapmasına izin verilmemiş, hakkını kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştı. Kurnaz için planlanan, vatandaşlığını taşıdığı Türkiye’ye iade edilmesiydi. Kurnaz’ın avukatları, Yabancılar Dairesi’ne oturma iznini uzatma konusunda yaptıkları başvuru reddedilince açtıkları davayı 2005 kazandı. Bremen İdare Mahkemesi, Kurnaz’a özel durumundan ötürü oturma izni verdi.

Serbest bırakılma süreci

2006 yılının Mayıs ayında ise Pentagon’un tutuklularla ilgili yayımladığı liste sayesinde Kurnaz davası hız kazandı. Ülkeleri ile görüşmeler sürdüğü için henüz serbest bırakılmayan 136 kişinin bulunduğu listede, Murat Kurnaz’ın da ismi vardı. Almanya Başbakanı Angela Merkel’ın da geçen Ocak ayında Kurnaz için başlattığı müzakerelerin sonunda Kurnaz serbest bırakılarak Almanya’ya döndü, ama hukuki mücadelesi sürecek gibi görünüyor.

Bremen Savcılığı, Kurnaz hakkında suç örgütü kurmak şüphesiyle açtığı soruşturmayı yeniden başlatacağını açıkladı. Diğer yandan Kurnaz’ın serbest bırakılması ile ilgili soruları yanıtlayan Guanatanamo Üssü Komutanı Amiral Harry Harris, Kurnaz’ın yıllarca üste tutulmasını savundu ve “Serbest de bırakılsalar zanlılar bizim gözümüzde düşman savaşçı olmayı sürdürüyor“ dedi.