Kuzey Irak petrolü akmaya başladı

Irak’ın kuzeyindeki Erbil bölgesinde dün bayram havası hâkimdi. Dünya pazarına Tavke ve Taq Taq petrol sahalarından petrol ihracatının başlaması dolaysıyla tören düzenlendi ve uzun soluklu müzakerelerin ardından Bağdat’taki merkezi yönetiminin, bölgesel Kürt yönetimine yeşil yakması üzerine petrol vanaları açıldı.

Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani, “Kuzey Irak petrolünü dünyaya satmayı başararak Irak’ın birlik ve beraberliği için çalıştıklarını ispatladıklarını” söylerken, özerk Kürt yönetimi lideri Mesut Barzani de “Bu çok önemli gelişmenin Irak halkına bir armağan olduğunu” kaydetti.

Bölgesel yönetimin Başbakanı Neçirvan Barzani ise petrol ihracatının başlamış olunmasını “tarihi bir adım” olarak nitelendirdi.

Sevkiyat Türkiye üzerinden

Petrol sevkiyatı, Kerkük - Ceyhan Petrol Boru Hattı aracılığıyla Türkiye üzerinden yapılacak. Kuzey Irak bölgesel yönetiminin Tabii Kaynaklar Bakanı Aşti Havrami, ilk aşamada günlük 100 bin varil olarak planlanan petrol ihracatının bir yıl içinde günlük 250 bin varile, önümüzdeki yılın sonundaysa 450 bin varile ulaşmasının hedeflendiğini açıkladı.

Bakan Havrami, dört yıl içinde petrol ihracatının günlük 1 milyon varile ulaşmasını öngördüklerini aktardı.

Gerilimli süreç

Irak’ın kuzeyinden petrol ihracatının başlayabilmesini sağlayan tarihi karar çok gerilimli bir süreç sonucunda alınabildi. Şiilerin ağırlığını hissettirdikleri Irak’ta elde edilecek gelir konusundaki anlaşmazlık ve Bağdat’taki merkezi yönetiminin Kürt azınlığının siyasi hedeflerine duyduğu güvensizlik gerilimli karar alma sürecine kaynaklık etti.

“Kürtlerin petrol ihracatına izin verilmiş olunması konusunda hepimiz endişeliyiz” diyen Irak Petrol Bakanı Hüseyin Şehristani’nin eski danışmanı Sadullah El -Fahdi, koşulların henüz tam anlamıyla açıklığa kavuşturulmadığını söyledi.

Ancak Irak, savaşı izleyen süreçte yoğunlaşan çatışmaların büyük zarar verdiği altyapıyı yeniden inşa etmek için acilen petrol gelirlerine ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle merkezdeki Maliki hükümeti isteksiz de olsa Kürt yönetimine yeşil ışık yakmak zorunda kaldı. Dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi konumundaki Irak’ın paraya ulaşmasının en kolay ve tek yolu bu.

Petrol gelirlerinin paylaşımı tartışmalı

Ancak açıklığa kavuşmamış en önemli konuların başında petrolden elde edilecek gelirin paylaşımı geliyor. Merkezi yönetim, ihracatın kendi petrol boru hatlarından yapılması ve paranın yine kendi kasasına girmesi konusunda ısrarlı. Bağdat bu süreçte Kürtlerin gelirden yüzde 17 oranında pay almasını öneriyor. Kuzeydekiler ise petrolün çıkartılmasında rol oynayan yabancı şirketlere de ödeme yapacaklarını öne sürerek bu oranın çok az olduğunu savunuyor.

Erbil Belediye Başkanı Nihad Koca, Bağdat’taki merkezi yönetiminin petrol ihracatına ilişkin anlaşmaların Bağdat’tan geçmesi gerektiği yönündeki ısrarını anımsatarak, “Bu yasalara aykırı bir talep” diyor. “Anayasa bize kendi anlaşmalarımızı yapma imkanı tanıyor” diyen Koca, elde edilecek gelirin merkezi bütçeye dâhil olacağını ve tüm Irak’a paylaştırılacağını vurguluyor. Koca, “Iraklıların tamamı Anayasa’ya bağlı kaldıkları müddetçe bir sorun yaşanacağını düşünmüyorum” görüşünü savunuyor.

Ulrich Leidholdt / Erbil, Çeviren: Değer Akal

Editör: Hülya Köylü