210211 Libyen Wirtschaft
21 Şubat 2011
Kuzey Afrika’daki protesto dalgasının etkilediği ülkelerden biri olan Libya’da gerginlik her geçen gün daha da artıyor. Libya'da merkezî hükümet birçok kentte kontrolü kaybederken isyan, başkent Trablus’u da etkisi altına aldı. Avrupa hükümetleri ve Batılı şirketler ise yaşanan gelişmeler karşısında, bu ülkedeki vatandaşlarını birbiri ardına tahliye ediyor. Portekiz ve Avusturya, Trablus’a askerî uçaklarını gönderirken, Alman hükümeti de Libya’daki vatandaşlarına ülkeyi terk etme çağrısında bulundu. İnsan Hakları İzleme Örgütü ise gösterilerde en az 233 kişinin öldüğünü duyurdu. Kuzey Afrika’nın en önemli petrol ülkelerinden biri olan Libya’daki gerginlik piyasalarda da endişeye yol açtı. Petrol fiyatları artarken, özelikle Avrupa’da gelecekte petrol tedariki konusunda endişe hâkim. Suudi Arabistan ise dünyanın yeterli kaynağa sahip olduğunu belirterek piyasaları rahatlatmaya çalıştı.
Henüz bir kıtlık durumu söz konusu değil ancak riskler mevcut. Bu nedenle petrol fiyatları da yükseliyor. Amerikan Batı Teksas türü petrolün varil fiyatı dün 1,5 dolarlık artışla 93 dolara yükseldi. Avrupa'da Brent petrolün fiyatı ise 3 dolarlık artışla 105 doları buldu. ABD’de depoların yeterli derecede dolu olduğu belirtiliyor ancak kriz bölgesi Kuzey Afrika’ya daha yakın olan Avrupa’da ise endişelenmek için nedenler var. Özellikle Libya’da yaşananlar piyasalarca dikkatle izleniyor. Deka Bank’tan petrol uzmanı Dora Borbely, "Petrol piyasası Libya’daki durumu dikkatle gözlemliyor çünkü Libya dünya genelindeki petrolün yüzde 2’sini üretiyor. Cezayir ile birlikte Kuzey Afrika’da yüzde 5’lik bir üretimden bahsediyoruz. Bu muazzam bir oran. Bu nedenle şu anda Avrupa Brent türü petrolün fiyatının huzursuzluklara tepki göstererek yükseldiğini görüyoruz" diyor.
Petrol şirketleri personelini çekiyor
Libya’da petrol üretimi faaliyetlerinin büyük bölümü, hükümetin kontrolünden çıkan Bingazi’nin güneyinde yapılıyor. Libya'daki gerginlik sonrası bu ülkede faaliyette bulunan Batılı şirketler ise faaliyetlerinde birbiri ardına kısıtlamaya gidiyor ve personelini geri çekiyor. Alman kimya şirketi BASF'ye bağlı petrol ve doğalgaz arama şirketi Wintershall, petrol üretimini günlük 100 bin varil azaltacağını açıkladı. Bu kararın, petrol ihracatının büyük bölümünü Avrupa'ya yapan Libya'nın petrol arzında önemli bir düşüşe yol açacağı belirtiliyor. Öte yandan petrol şirketi BP Libya’nın batısındaki petrol ve doğalgaz deneme sondajlarını durdurduğunu açıkladı. Avusturyalı petrol ve gaz şirketi OMV ise yaşanan huzursuzluklar ışığında Libya’daki personel sayısını azaltma kararı aldı.
Almanya, Libya'dan neredeyse sadece petrol ithal ediyor. Almanya’nın 2009 yılında Libya’dan ithal ettiği malların yüzde 99’unu petrol oluşturuyordu. Libya, Almanya’nın petrol ithalatında üçüncü önemli ülke konumunda. Ancak Almanya’nın bu ülkeye ihracatı ithalatının yarısı oranında. Yine de 2008 ve 2009 yıllarında özellikle makine yapımı alanında ihracatta önemli bir sıçrama yaşandı. Teslimat iki kat artış gösterdi. Alman Makine Sanayicileri Birliği’nin Afrika uzmanı Friedrich Wagner, bunun doğal olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Bizim için Libya ile ticaret tabii ki devletin ihalelerine bağlı. Libya ekonomisi bir devlet ekonomisi ve hükümetin yatırım kararlarına bağımlı. Böyle istatistiksel sıçramalar, büyük projelerle gerekçelendirilebilir.“
14 Türk şantiyesine saldırı
Libya, Türkiye için de önemli bir ticaret ortağı. Türk firmalarının Libya'da inşaat, tarım, madencilik, imalat ve hizmet sektörlerinde olmak üzere yaklaşık 60 milyon dolar tutarında yatırımı bulunuyor. Özellikle de inşaat sektörü önemli bir yere sahip. Libya'da şu anda 200'ün üzerinde Türk müteahhitlik firması faaliyette bulunuyor ve ülkede 25 bin Türk işçinin çalıştığı tahmin ediliyor. Özellikle protestoların yoğun olduğu Bingazi, Derne ve Tobruk'taki şantiyelerde 4 bin Türk işçi çalışıyor. Ancak bölgedeki Türk vatandaşları da zaman zaman zorluklarla karşılaşıyor. Şu ana kadar 14 firmanın şantiyesinin yağmalandığı belirtilerek, söz konusu şantiyelerdeki işçilerin can güvenliğinin sağlanması için önlemlerin artırıldığı açıklandı. Bazı firmalar ise Libya’daki faaliyetlerini durdurma kararı aldı.
© Deutsche Welle Türkçe
Michael Braun - Ajanslar / Çeviri: Başak Sezen
Editör: Beklan Kulaksızoğlu