Ungarn Medien

Aralık ayının başında bazı Macar gazete ve dergilerinin okurları, şaşkına döndü. Solcu ve sendikalara yakınlığıyla bilinen “Nepszava“ gazetesi ile “Magyar Narancs“ ve “Élet és irodalom“ adlı haftalık kültür politika gazeteleri bembeyaz baş sayfayla çıktı. Bu hareket, Başbakan Viktor Orban yönetimi altındaki hükümetin basın politikasına yönelik sembolik bir protestoydu. Ülkede 1 Ocak 2011 tarihinde yeni basın yasasının yürürlüğe girmesi planlanıyor. Ancak nihai karar önümüzdeki haftalarda verilecek. Yasayı protesto eden basın kuruluşları, Macaristan’da basın özgürlüğünün tehdit altında olduğunu düşünüyor ve hatta 1 Ocak’tan itibaren varlıklarının sona ereceği öngörüsünde bulunuyor.

Berlin’de yaşayan Macar yazar György Dalos, ülkesinde yaşananlara soğukkanlı yaklaşıyor. Ancak yine de Orban hükümetinin basın politikasından büyük endişe duyuyor. Dalos, "Bu yasa, tüm basın işletmelerinin yapısını 1989 yılından beri var olmayan bir şekilde merkezî hale getiriyor. Daha kolay anlaşılabilecek bir biçimde ifade etmek gerekirse, tek güç altında toplanması hedefleniyor. En az 30 yıl iktidarda kalacakmış gibi hazırlık yapılıyor" şeklinde konuşuyor.

İktidar çoğunluğa sahip

Aslında hükümet açısından şartlar elverişli. Viktor Orban liderliğindeki merkez sağ Genç Demokratlar Partisi, nisan ayındaki genel seçimlerde üçte ikiden daha fazla bir çoğunluk elde etmişti. Orban, o dönemden beri, yönetimde pek çok değişiklik yaptı. Basının daha iyi kontrol edilmesi ve istenmeyen eleştirmenlerin cezalandırılması da bunlar arasında gösteriliyor.

Basın yasası, parlamentoda tartışılmadan önce, hükümet temmuz ayında Ulusal Basın ve Haber Birimi adlı bir denetleme kurulu oluşturdu. Söz konusu birim, kamu radyo ve televizyon kuruluşları ile resmî haber ajansı MIT’nin bütçe ve personel alımında söz sahibi. Ekim ayında ise kamu ve özel basın kuruluşlarını kontrol etme ve yaptırım uygulama yetkisine sahip ve hükümet tarafından yönlendirildiği belirtilen üyelerden oluşan bir Basın Konseyi kuruldu. Konsey gazetecileri Hıristiyanlık, vatanperverlik ve ulusal değerleri yaymak için “nesnel ve dengeli” haber yazmakla yükümlü kılıyor. Öte yandan, kasım ayı sonunda, kamu yayın kuruluşlarına hükümete yakın yöneticiler atandığı belirtiliyor.

Macar yazar Dalos, Sosyalist ve Yeşiller’den oluşan muhalefetin, basın politikasında herhangi bir değişiklik yapılmasını sağlama şansı olmadığını düşünüyor. Muhalefet partileri üçte ikilik çoğunluk karşısında oldukça güçsüz durumda. Dalos, bunun yanı sıra muhalefetin kamu basın kuruluşlarının yayınlarıyla bastırıldığını düşünüyor: "Radyo ve televizyon haberlerinin analizi yapılmıştı. Burada muhalefetin neredeyse hiç bahsi geçmiyordu. Geçenler ise usulsüzlük yapmakla suçlanıyor ya da eski komünist damgası yiyordu. Bu, Macaristan'da şu anki iktidar yapısıyla, eleştirilerin basın aracılığıyla bastırılabileceği anlamına geliyor."

Batı dünyası da tepki gösterdi

Ancak dışarıdan gelen eleştirileri bastırmak o kadar kolay değil. Dalos, Macar hükümetinin Batı medyasında yer alan eleştirel haberlere paranoyayı andıran tepkisine şaşırmıyor. Dalos, "Batılı liberal basın, vatan haini olarak suçlanan bazı entelektüellerin baskısıyla Macaristan aleyhinde propaganda yapan komplocular olarak tanıtılmaya çalışılıyor. Yeni hükümete yönelik tüm eleştiriler, Macaristan’a iftira atmak olarak nitelendiriliyor. Tabii ki Avrupalı partnerlerin buna yönelik açıklamalar yapması önemli" ifadelerini kullanıyor.

Söz konusu yasa, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ile Avrupa Parlamentosu tarafından eleştirildi. Dünya Gazeteler Birliği (WAN) ve Avrupa Gazete Yayımcıları Birliği (ENPA) hafta başında Macar hükümetinin basın politikalarını protesto etti.

© Deutsche Welle Türkçe

Keno Verseck / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ahmet Günaltay