Makedonya tartışmasına çözüm bulunamıyor

Makedonya 1991 yılında bağımsızlığını ilan etti, ama bu bağımsız ülke ile Yunanistan arasındaki isim anlaşmazlığına hala çözüm bulunamadı. Üsküp yönetimi, 1993 anayasasına ülkenin adını Makedonya Cumhuriyeti olarak aldı. Ancak Makedonya, BM’ye, Makedonya Eski Yugoslav Kısmi Cumhuriyeti geçici adı altında üye olabildi. 1995 yılında Yunanistan ile Makedonya arasında imzalanan ve ikili ilişkilerin normalleştirilmesini öngören anlaşma da isim anlaşmazlığına çözüm getirmedi. Görüldüğü kadarıyla bu anlaşmazlık kolay kolay da ortadan kalkmayacak.

Şimdiye kadar aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 112 devlet Makedonya Cumhuriyeti’ni bu adla resmen tanıdı. Son olarak Polonya bundan birkaç gün önce bu genç cumhuriyeti yeni adıyla tanıdığında, Yunanistan’dan protesto notaları yağdı. Tıpkı ABD, 2004 yılında böyle bir adım atıp anlaşmazlığa artık çözüm bulunması için mesaj verdiğinde olduğu gibi.

Yunanistan’ın savunması

Yunanistan, Makedonya adını tarihi mirasının bir parçası sayıyor. Ülkenin kuzey vilayeti Makedonya adını taşıyor. Yunanlar, tarihin en büyük imparatorluklarından birini kuran Büyük İskender’in doğum yeri konusunda son derece hassaslar. Komşu ülkenin aynı adı alması durumunda Makedonya’nın ilerde toprak talebinde bulunabileceğini iddia ediyorlar.

Büyük İskkender’in babası tarafından kurulan hanedanın simgelendiği 16 oklu antik güneş sembolündeki ok sayısını sekize indiren Makedonya, Yunanistan ile 1995 antlaşmasını bu sayede imzalayabilmişti. Üsküp yönetimi, Yunanistan’daki Makedon azınlığın haklarını sahiplenmekten ve Yunanistan’ın kuzeyindeki yer adlarını kullanmaktan vazgeçti. Ancak isim anlaşmazlığı ikili antlaşmanın dışında bırakıldı. Bu konu bir süre önce BM gündemine alındı. Aradan geçen on yıl zarfında gerginlik azaldı ve komşular arasındaki ekonomik ilişkiler gelişti.

BM’nin formülü

Bu yılın Nisan ayında BM ‘Makedonya Üsküp Cumhuriyeti’ formülünü gündeme getirdi. Bu adı Yunanistan onaylarken, Üsküp yönetimi burun kıvırdı ve ‘Makedonya Cumhuriyeti’ adını uluslararası iletişimde kullanabilmeyi önerdi. Yunanistan ile ilişkilerde ise ayrı bir isim kararlaştırılabileceğini duyurdu.

Makedonya Başbakanı Vlado Buçkovski yanlış anlaşılmak istemediklerini belirterek “New York’taki görüşmelerin yoğun bir şekilde sürdürülmesini onaylıyoruz. Görüşmeleri iyi niyetle sürdürmeye ve önemli bir komşumuz olan Yunanistan ile ortaklık kurmaya hazırız” diye konuşuyor.

Yunanistan’dan veto tehdidi

Uluslararası alanda ise cumhuriyetin geçici adı kullanılmaz oldu ve yerini Makedonya’ya bıraktı. Birçok devletin Makedonya Cumhuriyeti adını resmen tanımış olmasına rağmen, Yunanistan, AB ve NATO’nun bu adı kullanmalarını engelliyor. Hatta Atina yönetimi, isim anlaşmazlığı yüzünden Makedonya ile AB arasındaki ilişkileri veto etme tehdidinde de bulunuyor. Ama AB bünyesindeki Makedonya sempatizanlarının sayısı artıyor.

Makedonya’nın kendi iradesiyle seçtiği isimle anılması gerektiğini savunanlardan biri olan AP üyesi Uta Zapf, “Yugoslavya Eski Cumhuriyeti Makedonya yerine Makedonya demeye herkes alışmaya başladı. Uluslararası bir girişim başlatılıp Makedonya adının kabul edilmesini sağlamak gerekir” diyor. Zapf kendi hükümetinden de bunu beklediğini sözlerine ekliyor.