Millenyum Hedefleri tehlikede

Birleşmiş Milletler’in, Millenyum Bildirgesi’ni kabul etmesinin üzerinden beş yıl geçti. Şimdi, 180 devlet ve hükümet başkanı, 14 – 16 Eylül tarihleri Birleşmiş Milletler’in merkezinin bulunduğu New York’ta biraraya gelecek. Şimdiye dek yapılanların en kapsamlısı olma özelliğine taşıyan zirvede, Millenyum Hedefleri’ne, ne oranda yaklaşıldığı değerlendirilecek.

Ancak yoksulluk, açlık, eğitimsizlik, cinsiyet ayrımcılığı, salgın hastalıklar ve çevre kirliliği ile mücadele temelinde şekillenen Millenyum Hedefleri’ne ulaşılması zor gibi görünüyor. Zira, Çarşamba günü yayınlanan BM 2005 İnsani Gelişmişlik Raporu, ürkütücü bir tablo çiziyor.

Kemal Derviş’in başkanlığını yürüttüğü Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından hazırlanan rapora göre, 1 milyardan fazla insan günde bir dolar veya az bir parayla yaşıyor. 2.6 milyar insan sağlıksız koşullarda yaşıyor. 850 milyon insan yetersiz besleniyor. Yaklaşık 800 milyon kişi okuma yazma bilmiyor. Sadece geçen yıl, 5 milyon insana AIDS virüsü HIV bulaştı; 3.1 milyon insan AIDS nedeniyle hayatını kaybetti. Her gün beş yaşın altında, 30 bin çocuk, önlenebilir veya tedavi edilebilir hastalıklardan ölüyor.

Afrika’da durum kötüleşti

Rapor, New York ve Berlin’de basına tanıtıldı. Birleşmiş Milletler Direktörü Guido Schmidt-Traub raporu şöyle yorumluyor: “Dünyanın birçok bölgesinde son 10 - 15 yılda önemli gelişmeler kaydedildi. Fakat Afrika, Sahra’nın güneyinde malan bölge istisna. Bu bölgede durum kötüye gitti. 1990 yılına kıyasla, o bölgede mutlak yoksulluk içinde yaşayanların sayısı 100 milyon arttı.“ Almanya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanı Heidemarie Wieczoreck-Zeul de ”Yoksulluk en etkili kitle imha silahı. Ve bu kitle imha silahını yok etmek için elimizden gelen her şeyi yapmak zorundayız” dedi.

Gelişmiş ülkelerin, 2015 yılına kadar gayrı safi milli hasılalarının yüzde 0.7’sini, kalkınma projelerine aktarmaları öngörülüyor. İsveç, Norveç ve Hollanda 0,7’lık kotayı şimdiden doldururken, İtalya ve Amerika Birleşik Devletleri ise henüz listenin sonunda yer alıyor. Dünya Bankası verilerine göre Millenyum Hedefleri’ne ulaşmak için 40 ila 60 milyan dolara daha ihtiyaç var.

Ancak para her şey demek değil. Bakan Wieczoreck-Zeul’e göre, Uluslararası Ticrek sistemlerinde reforma gidilmesi, gelişmekte olan ülkelerden gelen mallar için vergilerin indirilmesi ve yine varsıl ülkelerdeki yüklü tarım sübvansiyonlarının kaldırılması gerek.

ABD karşı çıkıyor

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı UNCTAD, dünyanın en fakir 50 ülkesine yönelik bir Marshall Planı’nın uygulanmaya konmasını öneriyor. Milenyum Hedefleri’ne ulaşabilmek icin öneri getiren başkaları da var. Ancak ne var ki, birçoğu hayata geçirilemiyor. Gözlemciler, bu Birleşmiş Milletler Zirvesi’nde de politikacıların ortak bir zeminde buluşamayacaklarını söylüyor.

Ayrıca Birleşmiş Miletler’in en güçlü üyesi Amerika Birleşik Devletleri’nin itrazı söz konusu. Bush yönetimi, zirvenin sonuç bildirgesinde, en önemli Millenyum Hedefi olan, fakirlikle mücadeleye ilişkin bir maddenin yer almasına karşı çıkıyor. Washington, bunun mali yardım yükümlülüğü gibi algılanabileceğinden endişe ediyor. Amerikalı ekonomsist ve Birleşmiş Milletler Danışmanı Jeffrey Sachs, Millenyum Hedefleri’ne ulaşmak için çaba harcayanların ciddi bir güç oluşturacaklarını bilen ABD’nin bundan çekindiğini söylüyor.