“Misket bombaları yasaklansın“

Norveç’in başkenti Oslo misket bombalarının kullanımının yasaklanmasını hedefleyen iki günlük bir konferansa ev sahipliği yapıyor. Konferansa 45 ülkenin temsilcileri katılıyor. İnsan hakları örgütleri ve bazı hükümetler, Avrupa Parlamentosu’nun misket bombalarının üretimi ve kullanılmasının yasaklanması yönündeki kararının en doğru çözüm olacağını dile getiriyor.

Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Steve Goose, misket bombalarının özellikle siviller için tehlikeli olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Misket bombaları atıldığında bir futbol sahası büyüklüğündeki alana saçılıyor. Bu parçalardan birçoğu yere düşer düşmez infilak etmiyor. Atıldıkları yerde kalıyor ve adeta bir mayına dönüşüyorlar.“

Aslında misket bombaları, kalabalık asker gruplarını öldürmek ya da yaralanmak için kullanılıyor. 2. Dünya Savaşı’nda bu amaçla geliştirildi. Ancak Handicap International adlı sivil örgütü, misket bombalarının öldürdüğü insanların yüzde 98’inin siviller, özellikle de bombalarla oynayan çocuklar olduğunu ortaya çıkardı.

Bunun son örneği Lübnan Savaşı’nda yaşandı. Uluslarası Af Örgütü ile Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün verilerine göre İsrail’in Lübnan’da kullandığı Amerikan yapımı misket bombaları en çok çocukların ölümüne yol açtı.

Beş buçuk milyon misket bombası

ABD misket bombalarını üreten ve başka ülkelere satan ülkelerden biri. Amerikan ordusunun elinde hala beş buçuk milyon misket bombası bulunuyor. 1991 yılındaki 1. Körfez Savaşı’nda, Kosova Savaşı’nda, Afganistan ya da Irak savaşlarında Amerikan ordusu on binlerce misket bombası kullandı.

Geçen hafta Demokrat Partili iki senatör, Dianne Feinstein ve Bernie Sanders, Senato’ya bu konuyla ilgili bir yasa tasarısını sundu. Tasarı, Amerikan yönetiminin misket bombalarının satışını yeniden düzenlemesini istiyor.

Hatalı üretim, yani atıldıktan sonra patlamayan misket bombalarının oranı toplam üretim içerisinde yüzde birlik bir oranı aştığı takdirde vergi gelirlerinin bomba yapımı, üretimi ya da satışına harcanmaması, bombaların sivillerin yaşadığı bölgelerde kullanılmayacağı garantisinin verilmesi de talep ediliyor. Ayrıca misket bombalarının atıldığı bölgelerin temizlenmesinin maliyetini çıkaran planların da sunulması gerektiği vurgulanıyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü ile Uluslararası Af Örgütü bu yasa tasarısını memnuniyetle karşıladı. Af Örgütü’nden Colby Goodman öncelikle defolu, yani atıldıktan sonra patlamayan misket bombalarının sayısının azaltılması ve sivillerin yaşadığı bölgelerde kullanımının yasaklanmasının önemli olduğunu belirtiyor.

Şimdilik ABD’de defolu oranının yüzde 1’in altında olduğu misket bombalarının üretiminin mümkün olmadığına dikkat çeken Goodman, “Böylece ABD yönetiminin misket bombası satıh alacak üretici bulamaması da olası“ diyor.

Amaç sivilleri korumak

Ancak yasa tasarısında önemli bir nokta daha var. Yasaya göre eğer ABD Başkanı ulusal güvenliğin tehlikede olduğuna kanaat getirirse o zaman Amerikan ordusuna misket bombalarını kullanmaları emrini de verebilecek.

Af Örgütü’nden Goodman’a göre “ABD’de birçok yasa Başkan’a ulusal güvenlik nedeniyle özel yetki tanıyor. Misket bombalarıyla ilgili bu yasa tasarısı Başkan’a sivillerin yaşadığı yerlerde bomba kullanımını yasaklama yetkisi vermezken, patlamayan bombaların oranın yüzde biri geçtiği misket bombalarını kullanma yetkisi veriyor. Ancak Başkan bunu yapmak isterse, Kongre’yi bilgilendirmesi gerekiyor.“

Sonuç olarak Amerikan yönetiminin misket bombalarından tamamen vazgeçmesi değil, bunun sınırlarını çizmesi isteniyor. Ordunun elindeki misket bombalarından infilak etmeyip atıldığı yerde adeta mayına dönüşenlerin oranı yüzde 20, 30 ve 40’lara varıyor. Misket bombasının bütün parçalarının infilak etmesi askerlerin ölümüne neden oluyor ama en azından böylelikle sivil ölümler azalıyor.

ABD dışında misket bombalarıyla ilgili tartışmaya yanaşmayan ülkelerse Çin, Hindistan, Pakistan Rusya ve İngiltere.