Moskova'nın yeraltı sarayları

Rus Çarı II. Nikolay, Londra’da yeni bir taşıma aracının yapıldığını öğrenmiş ve çok etkilenmişti. Duydukları doğruysa, şehrin altına kazılan tünellerin içinde dolaşan trenler yolcu taşıyordu. Çılgın bir fikir gibi geliyordu, ama Çar yeniliklere açık bir liderdi. Yine de temkinli davranmak istedi ve metroyu gözlerden uzak bir yere yapmaya karar verdi.

O dönemde başkent St. Petersburg’du. II. Nikolay, başkent metrosunda bir kaza meydana gelirse zor durumda kalacağını düşündü; en iyisi kendisini heyecanlandıran fikri Moskova’da uygulamaktı. 1905 yılıydı. Ama araya önce 1905 devrimi girdi, ardından Moskova Belediyesi hazır projeyi uzun süre oyalayınca metroyu yapmak Sovyet yönetimine düştü.

İşte, o dönemde yapılan Moskova metrosu geçtiğimiz Pazar günü 70. yılını kutladı. Ama bu basit bir yıldönümü değil. Çünkü, söz konusu olan Moskova’nın, Moskovalılar’ın yaşamlarının bir parçası haline gelen, sarayları andıran istasyonlarıyla Rus halkını gururlandıran, 70 yılda 120 milyar, evet tam 120 milyar kişiyi taşıyan ve yaşlandıkça gençleşen bir metro.

Sovyet döneminin gururu

Sovyet yönetimi, Moskova metrosunu iki amaçla kullandı. Birincisi, her istasyon için özel yapılan tablolar ve heykelleriyle halkın görkemli metroyla gurur duymasını sağladı. Sosyalizmin başarısını yeraltında da sergiledi. İkincisi, “herkes eşit” sloganına uygun olarak metro vagonlarında ayrı sınıflara izin vermedi. Moskova metrosu, Sovyet yönetiminin başarılarıyla o kadar özdeşleşmişti ki, metroyu beğenmediğini söylemek iktidara muhalif olmakla eşanlamlıydı.

100 – 150 metre uzunluğundaki yürüyen merdivenlerle inilen metronun hiç değişmeyen dekoru ise “babuşka”lar. “Babuşka”lar, yani yaşlı teyzeler yürüyen merdivenlerinin bittiği noktadaki sandalyelerinde gözlüklerini metro yolcularına dikerek yapabilecekleri “yanlış” bir hareketi yakalamaya çalışıyor. Tam 70 yıldır...

Günde 8 milyon kişi

Metro 1935 yılında günde sadece 260 bin kişi taşıyordu. 58 treni ve 13 istasyonu vardı. Günümüzde bir günde dolaşan tren sayısı dokuz bine yaklaşıyor. Bu trenler 170 istasyon arasında her gün sekiz milyon kişi taşıyor. Kaza olasılığı önlemek için iki tren arasındaki sürenin en az 85 saniye olması gerekiyor.

Rötar oranı ise sadece 0.8, yani pratikte gecikme yok. 270 kilometrelik metroyu kullanmanın bedeli 13 ruble, yani yaklaşık üç YTL. 1992 yılında, Sovyet liderlerini gizlice havaalanına taşıyan özel bir metro hattının bulunduğu söylentileri yayıldı. Ancak, metro – 2 adı verilen bu hattın varlığı kanıtlanamadı.

Moskova metrosunun öyküsü kısaca böyle. Her güzelin bir kusuru var derler; Moskova metrosunun tek kusuru da ırkçı dazlakların Rus’a benzemeyenlere en çok saldırdığı yer olması...