NATO'dan Irak ve Afganistan'a yanıt

İstanbul’da yoğun bir gündem maddesiyle başlayan NATO Zirvesi’nin Irak bildirisi 26 üye ülkenin hükümet ve devlet başkanları tarafından onaylandı. Irak Bildirgesi'nde, ittifakın Iraklı güvenlik güçlerini eğitmesi ve İstanbul Bildirgesi'nde de Afganistan’da varlığını artırması öngörüldü. NATO içinde uzun süren tartışmalara ve anlaşmazlıklara neden olan Irak konusu İstanbul’da alınan kararla sona erdirilmiş oldu.

ABD, NATO’nun Irak’a uluslararası birlik göndermesini istemiş, ancak başta savaş karşıtı cephe Almanya ve Fransa olmak üzere üyelerin büyük bir kısmı bu talebe karşı çıkmıştı. Son olarak Irak’ın geçici hükümetinin başbakanı İyad Allavi, teknik yardım talebini olarak ittifaka resmen iletmişti. NATO da Iraklı güvenlik güçlerinin eğitimini üstlenilmesi kararıyla bu talebe İstanbul Zirvesi’nde yanıt vermiş oldu.

Irak bildirisi, NATO’nun koordinatörlüğünde, müttefik ülkelerin Irak güvenlik güçlerinin eğitimine katkıda bulunmaları için teşvik edilmesini öngörüyor. Irak güvenlik kuvvetlerine verilecek eğitimin hem içerde hem dışarıda gerçekleşmesi planlanıyor. Türkiye de bir NATO ülkesi olarak eğitime katılmaya sıcak bakıyor. Diplomatik kaynaklar, Türkiye'nin Iraklı askerlere değil, sadece polis kuvvetlerine, Türkiye içinde eğitim verilebileceğini belirtiyor.

Irak Bildirisi

17. NATO Zirvesi’nde açıklanan sonuç bildirgesinde bu karar, ”Irak geçici hükümetinin talebi üzerine çoğunluğu NATO ülkelerinden olan çokuluslu güce uluslararası ve bölgesel örgütlerin katkıda bulunmasını öngören 1546 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararı uyarınca güvenlik kuvvetlerinin eğitimi konusunda Irak hükümetine NATO yardımı önermeyi kararlaştırdık” şeklinde açıklandı.

Bildiride ayrıca, ABD ve İngiltere`den sonra Irak‘ta en çok güç barındıran ülkelerden biri olan Polonya`nın NATO tarafından destekleneceğine atıfta bulunuldu ve Irak geçici hükümetiyle tam işbirliği önerildi. Ayrıca Iraklı güçlerin eğitimiyle ilgili ek önerilerin de ele alınacağı belirtildi. Nitekim, ittifakın bu kararıyla ilgili ayrıntılar henüz kesinleşmedi.

NATO Genel Sekreteri Scheffer, basın toplantısında, bildiriden memnun olduğunu belirtti. Genel Sekreter, Irak hükümeti adına Başbakan İyad Allavi’nin NATO’dan destek talebinin, güvenlik güçlerinin eğitimini kapsadığını, bildirinin de bu talebi karşıladığını ifade etti.

Afganistan kararı

NATO liderleri zirvede ayrıca "Yeni Dönemde Güvenliğimiz' başlığı altında bir "İstanbul Bildirisi" yayınladı. Bu bildiride, Afganistan'da NATO öncülüğünde görev yapan ISAF barış gücünün de genişletileceği açıklandı. Buna göre, Afganistan’daki asker sayısı 6500'den 10 bine çıkarılacak.

Afganistan'da görev yapan Uluslararası Güvenlik Destek Gücü ISAF'ın faaliyetleri şu ana kadar sadece başkent Kabil ve kuzeydeki Kunduz kenti ile sınırlıydı. Şimdi ISAF dört yeni merkezde daha görev üstelenecek. Bunlardan ikisi Almanya ve Hollanda ortak komutasında ikisi ise İngiltere komutasında olacak. Bu arada Türkiye'nin de ülkedeki ISAF'ın komutasını üstleneceği de zirvede konuşulanlar arasında.

Türkiye – AB ilişkileri

Diğer taraftan, Türkiye’nin AB ile ilişkileri de zirve vesilesiyle gerçekleşen temasların en önemli gündem maddelerinden. NATO Zirvesi öncesinde düzenlenen Gençlik Zirvesi’nde konuşan Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, Türkiye’nin AB ile müzakerelere başlaması yönündeki ön şartları yerine getirdiğini belirterek, AB’nin Türkiye’ye verdiği sözü tutması gerektiğini söyledi.

Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis de, Türkiye’nin AB perspektifinin herkesin yararına olduğunu, bu perspektifin Türkiye için çok güçlü bir motivasyon oluşturduğunu belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac da ABD Başkakanı Bush’un Türkiye'ye müzakere tarihi verilmesi konusundaki açıklamasına tepki göstererek, "Bu Bush'un yetkisini aşar. Bu benim Meksika-ABD ilişkilerine karışmama benzer" diye konuştu.

Ermenistan – Azerbaycan sorunu

Diplomatik kaynakların verdiği bilgilere göre Türkiye’yi ilgilendiren bir başka gündem maddesi de Ermenistan-Azerbaycan sorunuydu. Dışişleri Bakanları’nın toplantısında Türkiye tarafının, katalizör görevini yürütmeyi önerdiği, Ermenistan’dan da bu açıklamaya bir itiraz gelmediği öğrenildi. Bu bilgi, NATO Zirvesi’nin Ermenistan ilişkileri konusunda yeni bir dönem başlatabileceği şeklinde yorumlanıyor.

Zirvede ayrıca Balkanlar konusunda da alınan karar belli oldu. Bosna Hersek’te uluslararası barış gücünün komutası resmen NATO’dan Avrupa Briliği’ne devredildi. Böylece NATO’nun Bosna Hersek’teki misyonu tamamlanmış oldu.

NATO - Ukrayna Komisyonu

NATO zirvesinin ikinci günü NATO-Ukrayna Komisyonu'nun devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki toplantısı ile başlayacak. İttifak üyesi ülkelerin ve işbirliği ortaklarının liderlerinin katılacağı Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi ile devam edecek.