NATO'nun Irak sınavı İstanbul'da

Genişleyen NATO’ya üye 26 ülkenin devlet ve hükümet başkanları İstanbul’da düzenlenecek iki günlük zirvede ittifakın kararlı ve güçlü biçimde varlığını sürdürebilmesi için görüş alışverişinde bulunacak. Ancak büyük buluşmaya hazırlanan ittifakta içten içe kaynayan gerginlik gözlerden kaçıyor.

NATO’nun lider ülkesi ABD, ittifakın Irak’ta görev almaya razı olmaması nedeniyle hayalkırıklığı içinde. ABD’nin bakış açısına göre, Başkan Bush Irak’la ilgili olarak BM’ye sunulan karar tasarasında Avrupa’nın taleplerini dikkate almasına rağmen, Fransa ve Almanya, NATO’nun Irak’ta görev almasını engelliyor.

Birçok Avrupalı müttefik de Amerikan yönetiminin Irak’a savaş açılmasına gerekçe gösterdiği bilgilerin yanlış ya da eksik çıkması yüzünden kızgın. Batılı ülkeler Iraklı tutuklulara işkence skandalının tüm İslam dünyasında büyük zarara yol açtığı görüşünde. İstanbul’daki NATO Zirvesi’nde Avrupalı diplomatların Amerikan yönetimine bu konuda eleştiriler getirmesi bekleniyor. Ancak kamuoyuna ittifakın uyumunu yitirdiği izlenimi vermemek için bu eleştiriler kapalı kapılar ardında yapılacak.

Irak’ın yeni yönetimine yanıt

NATO’nun Irak’ta önümüzdeki hafta yönetimi devralacak hükümetin kendisinden istediği yardıma yanıt vermesi de bekleniyor. NATO’nun planları arasında Iraklı güvenlik güçlerinin eğitimine yardım etmesi var. Ancak ittifak ülkede güvenliğin sağlananaması yüzünden birliklerini Irak’a göndermeyecek.

Irak’ta geçici hükümetin Başbakanı İyad Allavi’nin NATO’dan güvenlik güçlerinin eğitiminde ve teknik konularda yardım istediğini söyleyen Scheffer, gelen taleplere yoğunlaşacaklarını belirtti ve kendilerinden istenmeyen konulara ise eğilmeyeceklerini vurguladı. Scheffer, bununla ittifakın Irak’a asker göndermesi konusuna atıfta bulunmuş oldu.

Almanya da katkıda bulunmak istiyor

Almanya da Iraklı güvenlik güçlerini eğitimine katkı sağlamak istiyor, ancak bunun ülke dışında yapılmasında ısrar ediyor. Irak’ta görev yapan Polonya askerlerinden oluşan birliğin görevini NATO birliklerinin alması ise hayal oldu. Brüksel’deki diplomatlar, Polonya’nın bu görevi kendisinden devralacak başka bir ülke bulması gerektiğini söylüyor.

NATO diplomatları, Amerikalılar’ın baskılarının dindiğini söylese de Washington’daki gözlemciler, George Bush’un Avrupa ve Türkiye gezisinde, başta Almanya ve Fransa olmak üzere ABD’yi eleştiren Avrupa ülkelerini dizginleyebilmek için ipleri gevşetmeşeceği yorumunda bulunuyor. Ancak öte yandan, Bush’un seçim kampanyasını yürütenler, Başkan’ın Irak sorununda yaşanan gerginliklere rağmen uluslararası platformda hala birçok müttefiki olduğu mesajını vermek istiyor.

Afganistan

İstanbul Zirvesi’nde Irak’ın yanı sıra gündeme gelecek ikinci önemli konu ise Afganistan. NATO, Afganistan misyonunu başarılı biçimde yürütmek istiyor, 400 ila 1200 askerden oluşacak bir müdahale gücünü eylül ayında yapılacak seçimlerde görev yapmak üzere ülkeye göndermek istiyor. 2000 askerden oluşacak iki ayrı taburu ise her ihtimale karşı Afganistan’a komşu bir ülkede bekletmeyi planlıyor.

İstanbul’daki zirvede devlet ve hükümet başkanlarının ülkede görev yapacak yeniden inşa ekibi konusunda da Afganistan’a somut sözler vermesi bekleniyor. Alman askerleri Kunduz’da görev yapıyor. Buna ek olarak Faisabad’a da asker göndermeyi planlanıyor. Başta Faisabad’da görev yapmayı planlayan Hollandalılar ise fikir değiştirerek Baghlan kentini seçtiler.

NATO Genel Sekreteri Scheffer, NATO’nun Afganistan’da daha hızlı ve etkili bir çalışma hedeflediğini söyledi. NATO’nun Afganistan’a verdiği sözleri tutacağını söyleyen Scheffer, ancak bu sözlerin yerine getirilmesi sürecinin karmaşık olduğunu, politik sözleri pratiğe geçirmeninin kolay olmadığını da dikkat çekti. Scheffer ”Üye ülkelere dilenci gibi şapkamı uzatıp helikopter ve uçak istemem pek ideal olmaz” dedi.

Bosna Hersek

İstanbul Zirvesi’nde ele alınacak üçüncü önemli konu ise Bosna Hersek. Zirvede, ülkede NATO’ya bağlı olarak görev yapan barış gücünün bu yılın sonunda görevini tamamlaması yönünde karar çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bu görevi önümüzdeki yıldan itibaren askeri açıdan NATO’nun desteğini alarak AB’nin yürütmesi planlanıyor. Ülkede hala NATO’ya bağlı olarak 8000 asker görev yapıyor.