Nobel Edebiyat Ödülü Mario Vargas Llosa'nın

Nobel Jürisi Başkanı Peter Englund, Llosa’nın eserlerinde Latin Amerika’daki iktidar yapılanmaları ile toplumsal ilişkileri ve bunlara karşı direnişi gözler önüne sermesi ödüle layık görüldüğünü açıkladı. Latin Amerikalı en tanınmış yazarları arasında yer alan Vargas LIosa roman, öykü ve oyun yazarlığının yanı sıra eleştirmenlik de yapıyor. 74 yaşındaki Vargas LIosa üç çocuk babası.

Nobel ödülü sahiplerinin her birine yaklaşık 1 milyon euro para ödülü ile bir altın madalya veriliyor. Bu yılki Nobel Ödülleri 10 Aralık'ta düzenlenecek törenle sahiplerine verilecek.

Tanınmış bir isim

Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık bulunan Perulu yazar Mario Vargas Llosa, Latin Amerikan, İspanyol ve Avrupa edebiyatının önde gelen isimlerinden sayılıyor.

Yazarın tarihi, polisiye, siyasi gerilim, komedi türünde romanlarının yanı sıra tiyatro oyunları, öyküleri ve siyasi içerikli yazıları da bulunuyor. En tanınmış eserleri arasında “Kent ve Köpekler”, “Üvey Annenin Övgüsü”, “Antlar’da Ölüm”, “Teke Şenliği” ya da “Cennet Başka Yerde” sayılabilir. Yazarın son romanı “Keltlerin Düşü” ise Kasım ayında piyasaya çıkacak.

Özgürlük ve adalet

Londra’da yaşamakta olan Perulu yazarın eserlerinde özellikle özgürlük ve adalet temaları ön planda. Mario Vargas Llosa, makaleleri ve verdiği mülakatlarla güncel siyasi anlaşmazlıklarda da taraf oluyor ve görüş belirtiyor. Perulu yazarın eleştirilerinden, popülizm yaptıkları gerekçesi ile Latin Amerika’nın sol eğilimli devlet başkanları Hugo Chavez, Evo Morales ve Rafael Correa sık sık nasibini alıyor.

Yazar aynı zamanda, şimdiki zamanın düşsel bir geleceğe kurban edilmesini de eleştiriyor. Ama bununla da kalmıyor; özgürlüklerin ayaklar altına alınmasını, Batılı ülkeleri ve demokratik geleneklerini, sosyalizm ve planlı ekonomiye ilişkin efsaneleşmiş teorileri de eleştiriyor.

Perulu yazar Mario Vargas Llosa, Latin Amerika’nın bir türlü kalkınamamış ve geç kalmış olmasının sebebini, insanların, hep güçlü ve diğerlerinden üstün olan bir kişilikten, bir kurumdan ya da bir mitolojik güçten medet ummasında ve kendi sivil sorumluluklarının bilincinde olmamasında görüyor.

Geçmişten bugüne

Yazar hükümranlık işlevini geçmişte barbar imparatorların ve İnkaların, Mayaların ya da Azteklerin inandığı tanrıların yerine getirdiğini, daha sonra da bunun yerini İspanyol monarşileri ya da krallığın vekili konumundaki iktidarlara bağlı kiliselerin ve de 19'uncu yüzyılın karizmatik, eli kanlı liderlerinin aldığını belirtiyor.

Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan Perulu yazar, çizdiği bu karanlık tabloya rağmen Latin Amerika kıtası konusunda temkinli bir iyimserlik de sergiliyor ve “Sayıları gittikçe artan yöneticiler, Latin Amerika’nın dünyaya ve düşüncenin globalleşmesine açılması gerektiğini görüyorlar” şeklinde konuşuyor.

Hukuk ve edebiyat eğtimi

Vargas Llosa 28 Mart 1936’da Peru’da doğdu. Çocukluğunu Bolivya ve Kuzey Peru’da geçiren Llosa, Peru'nun başkenti Lima’da hukuk ve edebiyat bilimleri öğrenimine başladı ve bu dönemde diktatör Manuel Odria’ya karşı bir öğrenci direniş grubuna dahil oldu. Daha sonra İspanya başkenti Madrid'de doktora bursu alan Llosa, 1958 yılından 1974’te ülkesine dönünceye kadar Avrupa’da yaşadı.

Vargas Llola önce gazeteci olarak çalıştı. 1967-74 yılları arasında Londra Üniversitesi’nde edebiyat profesörlüğü yaptı. 1976’da Uluslararası Yazarlar Birliği PEN’in genel başkanlığına seçildi. 60’lı yıllarda solcu eğilimlerine mesafeli durmaya başladı. 80’li yıllarda siyasete atıldı ve liberal piyasa yanlısı görüşleriyle şaşırttı. 1990’da Peru devlet başkanlığına adaylığını koydu, ancak ikinci oylamada Alberto Fujimori’ye yenik düştü.

Bu yıl Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık bulunan ve başka büyük uluslararası ödüllere de sahip olan Perulu yazar Vargas’a, Alman Yayıncılar Birliği de 1996 yılında Barış Ödülü vermişti. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi geçen yıl da Nobel Edebiyat ödülünü Alman yazar Herta Müller'e vermişti.

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Çelik Akpınar

Editör: Hülya Köylü