Norveç halkı AB'ye ısınıyor

Norveç’in hala Avrupa Birliği üyesi olmaması yadırganan bir durum. Bu durum, İskandinav ülkesi Norveç ile Birlik Avrupası arasındaki ilişkiler ilginç bin manzara oluşturuyor. Norveç, Avrupa ekonomik bölgesine dahil, ama Birlik üyesi değil.

1972 ve 1994 yıllarındaki halkoylamalarında Norveçliler, AB‘ye katılmayı reddetmişlerdi. Ama ret ve kabul oyları arasındaki fark çok fazla değildi. Her iki referandumda da halkın %52’si AB’ye katılımını reddetmişti. Ancak bu yılın Mayıs ayında yapılan bir kamuoyu araştırmasında, Norveçliler’in %60’ı AB üyesi olma zamanının geldiğini düşüğünü gösterdi.

Norveçliler merkeziyetçilikten ürküyor

Norveçliler’in özbenliğini korumak istedikleri ve diğer ülkelere bağımlı hale gelmekten yana olmadıkları gerekçesiyle AB’ye katılmak istemedikleri düşünülüyor. AB’ye güvenmeyen Norveç halkının büyük bir bölümü aslında kendi hükümetine de güvenmiyor. Norveç’te yıllardır merkezi hükümetin doğru yönetim sistemi olup olmadığı tartışılıyor.

Norveç’in Berlin Büyükelçisi Byörn Tore Godal da her bölgenin kendi kaderini bizzat tayin hakkının ön plana çıkarılmasını isteyenlerin hiç de az olmadığını söylüyor. Godal, ”1994’te Oslo bize uzak, Brüksel daha da uzak, deniyordu. Merkeze bağlı olmaktan haz duymayan Norveçliler merkeziyetçilikten ürkerler. AB üyeliği ile ilgili tartışmalarda bu boyutun hesaba katılması gerekir” diyor.

Ülkenin kuzeyi AB’ye karşı

Bu tartışma, şehirli ile kırsal kesim arasında geçiyor. Ülkenin kuzey sahili boyunca uzanan bölgelerde halk, AB üyeliğine kesinlikle karşı. Halkın balıkçılık ve tarımcılıkla geçimini sağladığı bu bölgelerde, AB üyeliğinin sübvansiyonların kesilmesine yol açmasından endişe ediliyor.

Bonn Üniversitesi’nden İskandinavya uzmanı Heiko Uecker de Norveç’teki AB antipatisinde tarihi nedenlerin de rol oynadığını söylüyor.Uecker, ”Norveç uzun yıllar Danimarka ve İsveç Birliği içinde yer aldığı için Birlik kavramından kimse hoşlanmıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.

Norveç AB’ye muhtaç değil

Öte yandan, Norveç zengin bir ülke ve AB’nin mali yardımlarına da muhtaç değil. Avrupa’nın en müreffeh ülkeleri arasında yer alan Norveç zenginliğini petrole borçlu. 40 yıl önce açık denizde zengin hampetrol yatakları keşfeden Norveç kısa zamanda büyük ekonomik sıçrama kaydetmişti. Avrupa ekonomik bölgesinde yer aldığı için de Birlik üyeleri arasına katılmakta yarar görmüyor.

Son 1,5 yıl içinde AB yanlılarının çoğunluğa geçmesinin nedenlerine gelince. Norveç Büyükelçisi Godal, bunu, ”Bu, Avrupa’nın genişlemesiyle yakından ilgili. Bu gerçekten takdir edilecek bir gelişme. Çoğu Norveçli, süratle genişleyen Avrupa’nın dışında kalmanın akıllılık olmayacağını düşünmeye başladı. Tam anlamıyla siyasi, hatta sosyopsikolojik bir olguyla karşı karşıyayız” şeklinde açıkladı.

Norveç’in tutumunu değiştirmesinde Irak savaşı da rol oynadı. Büyükelçi Godal, AB ile birlikte ABD’yi dengeleyici bir güç oluşturmanın gerekliliğini öncelikle genç kuşakların idrak ettiklerini belirtiyor. Godal, ”Küçük nüanslara rağmen bu konuda Almanya ve Fransa’nın yanında yer aldık. Global anlamda Avrupalılık şuurunun kuvvetlenmesi Norveç için de büyük önem taşıyor” diye konuşuyor.