Onlarsız hasat olmuyor

Almanya'nın birleşmesinden sonra mevsimlik işçilerin yüzde 80'i doğu komşu Polonya'dan Almanya'ya geldi. 1 mayıs 2011 tarihinden bu yana da Polonyalılar Federal Almanya'da daha vasıflı işlerde çalışabiliyorlar. Zira AB üyesi olan Polonya vatandaşlarının Alman iş piyasasında artık serbest dolaşım hakkı bulunuyor,  mevsimlik işlerle yetinmeleri gerekmiyor ve çoğu zaman da daha iyi para kazanıyorlar.

Mevsimlik işçilerin yüzde 90'ı tarım ve orman sektöründe, yüzde 7'si otel ve gastronomi sektöründe çalışıyor. Geri kalan yüzde 3 ise sergi ve pazarlarda yardımcı işçi olarak faaliyet gösteriyor.

Bulgaristan ve Romanya vatandaşlarına kısmî kısıtlamalar

Rumenler ve Bulgarlar, Polonyalı işçilerin sınırsız çalışma imkânlarına şimdilik gıpta ile bakıyorlar. Her iki ülke AB'ne gerçi 1 Ocak 2007'de tam üye oldu ama, üyelik dolayısıyla Alman iş piyasasında serbest dolaşım hakları doğmadı. Ama tabii bu iki ülkenin vatandaşları da belirli kısıtlamalara bağlı olarak Almanya'da mevsimlik işçi olarak çalışabiliyor. Ne var ki yılda sadece altı ay süre ile kısıtlı çalışma izinleri var; istisnaî durumlarda, örneğin meyve, sebze, üzüm, bira yapımında kullanılan şerbetçiotu ve tütün ekiminde 8 aylık çalışma izni de verilebiliyor. Pazarcılık/sergicilik sektöründe ise çalışma izni en fazla 9 aylık süre için geçerli. Bulgaristan ve Romanya'dan Almanya'ya gelen mevsimlik işçilerin yaşının 18'in altında olmaması gerekiyor. Bunların haftalık çalışma süresinin de en az 30 saat olması ve çalıştıkları sektörde geçerli toplu iş sözleşmesi tarifelerinin altında da ücretlendirilmemeleri öngörülüyor.  Münferit durumlarda toplu iş sözleşmesi bulunmuyorsa, o zaman da bulundukları yerde geçerli olan ücretler ölçü alınıyor.

İşveren uygun ikametgâh imkanı sağlamakla yükümlü

Almanya'da çalışan her kişi Alman sigorta sistemine kayıt olmakla yükümlü. Hastalık, bakım, emeklilik, kaza ve işsizlik sigortaları bunlar arasında. Ancak burada da istisnaî bazı durumlar var. Rumen ya da Bulgar işçinin kendi ülkesinde çalıştığı bir işi varsa ve sadece paralı izni sırasında Almanya'ya çalışmaya geliyorsa, o durumda Almanya'daki hukukî düzenlemeler değil, ülkesinin düzenlemeleri geçerli oluyor.  Mevsimlik işçi olarak çalışmak isteyen Rumen ve Bulgar işçiler için genelde Almanca da şart koşulmuyor.

Almanya'daki işveren, mevsimlik işçilere uygun ikametgâh imkanları sunmakla yükümlü. Prensip olarak Almanya'da hiçbir firma çalışanlarını çadırlarda ya da seyyar konaklama yerlerinde ikamete zorlayamaz. Bunun bir istisnası var; o da çalışanların seyyar olmasını gerektiren pazarcılık/sergicilik sektörü.

Almanya'daki işverenin firma içi gerekçelerle işçinin işe başlamasına üç hafta kala, daha önce yaptığı iş teklifini geri çevirme hakkı da var. Ancak Romanya ve Bulgaristan'dan gelen işçiler Alman işveren ile daha önce iş sözleşmesi imzalamış ise o takdirde her iki taraf da iş akdine sadık kalmak zorunda.

AB'ne tam üyelik tarihi yaklaşan Hırvatistan vatandaşlarının da şimdiden tıpkı Bulgarlar ve Rumenler gibi Almanya'da -belirli bazı alanlarda- mevsimlik işçi olarak çalışma hakları bulunuyor.

Yunan vatandaşları için engel yok

Yunanistan 1981 yılından bu yana AB'ne tam üye. O nedenle Yunan vatandaşlarının uzun zamandan beri Alman iş piyasasına sınırsız girme hakkı bulunuyor.  Aynı şey Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Slovenya vatandaşları için de geçerli.

Ancak Arnavutluk, Kosova, Bosna-Hersek, Makedonya, Sırbistan ve Türkiye vatandaşları için durum çok farklı. Bunların Almanya'da mevsimlik işçi olarak çalışma hakkı bulunmuyor. Zira Federal Çalışma Ajansı ile söz konusu ülkelerin iş ve işçi bulma kurumları arasında bu konuda ikili sözleşmeler ya da düzenlemeler mevcut değil.

© Deutsche Welle Türkçe

Selma Filipovic / Çelik Akpınar

Editör: Nihat Halıcı