Plüton cüceleşti!

Plüton, artık gezen değil. Uluslararası Astronomi Birliği, Prag’da bir hafta süren çetin tartışmaların ardından yeni gezegen tanımını kabul etti ve böylece 1930’da keşfedilerek “Plüton” ismi verilen gök cismi, “cüce gezegen” kategorisine girdi. Okul kitaplarının yeniden yazılmasına neden olan bu bilimsel karara, artık Güneş Sistemi’nin 8 gezegeni olduğunu öngörüyor.

Yeni gezegen tanımına göre, Güneş’in etrafında dönen, yuvarlak şekil alacak kadar kütle çekime sahip, yörüngesinde kendi bağımsız ekosistemini sürdürebilen göktaşlarına gezegen olarak adlandırılıyor.

Amerikalı Astronom Richard Binzel, Astronomi Birliği’nin tanımına göre gök cisimlerini üç kategoriye ayrıldığını belirtiyor ve gezegenler dışındaki iki kategoriye giren cisimleri şöyle açıklıyor: “Cüce gezegen, yuvarlak şekil alacak kadar yer çekimine sahip ama kendi yörüngesi bulunmayan gök cisimleri. Güneş’in çevresinde dönen daha küçük cisimler ise yuvarlak olmayan asteroid ve kuyruklu yıldızlar gibi küçük göktaşları.”

Plüton’un yeni kategorisi

Plüton da yörüngesi Neptün ile kesiştiği için cüce gezegen sınıfına sokuldu. Prag’da buluşan 2500 kadar bilim adamı yeni tanıma ulaşmak için bir hayli tartıştı. Gezegen tanımının yeniden yapılmasına ise Güneş Sistemi’nde Plüton’a benzer yeni gök cisimlerinin keşfedilmesi yol açtı. Örneğin geçtiğimiz yıl Plüton’un arkasında yeni ve daha büyük bir cisim tespit edildi.

Astronomlar, Zeyna diye isimlendirilen “2003 UB 313” adlı bu yeni cismin gezegen olup olmadığı sorusu ile karşı karşıya kaldı. Bir grup bilim adamı, bu cisimlerin gezegen sayılmasına yol açacak, aynı zamanda Amerikalı Clyde Tombough’un keşfettiği Plüton’un gezegen olarak kalmasını sağlayacak bir öneri getirdi.

Öneriye göre, gezegen üst başlık olacak, Plüton gibi cüce gezegenler bu tanımın alt kategorisine girecekti. Diğer yandan Plüton’dan büyük olan yeni gök cisimlerinin de katılması ile Güneş Sistemi’ndeki gezegen sayısı 11 ila 12’ye çıkacaktı. Ancak öneri kabul edilmedi ve Plüton gezegenlikten diskalifiye olurken, Zeyna’nın statüsü “göktaşı” olarak belirlendi.