Rus zenginler tedirgin

Rusya’da reel sosyalist sistemin çökmesinin kısa süre ardından başlayan özelleştirme hareketi, süper zengin işadamları üretti. Kısa süre içinde milyarlarca dolarlık servete sahip olan bu işadamları, Rus kamuoyunda oligarklar olarak tanımlanıyor. 2000’li yıllardan başlayarak ülkede siyasetle daha fazla ilgilenmeye başlıyan Rus oligarkları, Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından frenlendi.

2003 yılında, Kremlin’i yolsuzlukla suçlayan oligarkların önemli isimlerinden Mihail Hodorkovski cezaevine kondu. Dünya kamuoyunda da büyük yankı toplayan Hodorkovski olayı, aslında diğer süper zengin Rus işadamlarına bir uyarı niteliği taşıyordu. Putin’in uyarısı etkili oldu ve Rus oligarkları, ağızlarını açamaz oldu. Rus devleti, halen cezaevinde bulunan Hodorkovski’nin Yukos Grubu’ndan toplam 5 milyar 600 milyon talep ediyor. Bu, 175 bin kişiye istihdam sağlayan Yukos’un iflası anlamına geliyor.

Kremlin’e davet

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın en zengin 22 işadamını geçtiğimiz günlerde Kremlin Sarayı’na davet etti. Rus kamuoyunda oligarklar olarak da bilinen süper zenginler toplantıya biraz tedirgin geldiler. Elektrik enerjisi alanında faaliyet gösteren en büyük firmanın patronu Anatoli Çubais toplantıya davetli değildi. Gelmeyen davet Çubais’in artık Putin’in gözünden düştüğü şeklinde yorumlandı.

Halen Moskova’nın Matroskaya Tişina Cezaevi’nde yatan Mihail Hodorkovski de davetli değildi. Hodorkovski’nin bir zamanlar yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Yukos Grubu’na Rus maliyesi tarafından 2 milyar 800 milyon euro vergi borcu çıkarılmıştı. Borcu böylece 5 milyar 600 milyon euroya yükselen Yukos Grubu iflasa doğru sürükleniyor.

Putin tedirginliği artırdı

Aslında Putin işadamlarıyla şubat ayında biraraya gelecekti. Ancak Putin, toplantı tarihini sürekli erteleyerek oligarkların tedirginliğini artırmayı tercih etti. Süper zengin Ruslar, Hodorkovski olayından bu yana, kendilerini de aynı akıbetin bekleyebileceği düşüncesiyle ağızlarını dahi açmaktan korkuyor. Hodorkovski’nin ne olacağı, 1 Temmuz’da Kremlin’de yapılan toplantıda da gündeme gelmedi. Yalnızca İşadamları Birliği’nin profesyonel yöneticisi olarak görev yapan Arkadiy Volski, bu konuda görüş belirtti:

”Herkes Yukos’dan bahsediyor. Başkan Putin, daha önce iflaslara izin verilmeyeceğini söylemişti. Ama yargının verdiği karar, Yukos’u iflasa sürükleyecek nitelikte. Aslında mahkeme dışında bir uzlaşma yolu aranacaktı. Yukos’ta 175 bin kişi çalışıyor. Bu gerçeği de gözeterek tek seçeneğin müzakereler olduğunu artık görmeliyiz.”

Zenginlere siyaset yasağı

Putin’in, süper zengin Rus işadamlarına, siyasetle ilgilenmedikleri sürece birikimlerine devlet tarafından dokunulmayacağını söylediği belirtiliyor. İşadamlarından Hodorkovski, Putin’in ilkesini çiğnemiş, 2003 yılında yapılan bir toplantıda, yönetimi yolsuzlukla, bürokrasi batağına saplanmakla suçlamıştı. Bunun üzerine önce Hodorkovski’nin en yakın çalışma arkadaşı Platon Lebedyev, ardından Hodorkovski’nin kendisi demir parmaklıkların ardına konmuştu. Hodorkovski operasyonunda, Yukos’un eski patronunun, muhalif partilere mali destek vermesi ve 2008 yılında devlet başkanlığına adaylığını koyacağı yönünde sinyaller vermesi etkili olmuştu.

Rusya lideri Putin’in, Yukos Grubu’nun iflasa sürüklenmesine izin vermeyeceği yönündeki vaadi de boy çıktı. Mahkeme, taraflar arasında müzakereler yoluyla varılacak bir uzlaşmaya izin vermedi. Oysa, Rusya’da siyasi otoritenin yargıyı yönlendirdiği biliniyor.

Oligarkların tepesinde Hodorkovski var

Rusya’da sokaktaki vatandaşa bakılırsa, Hodorkovski ve Yukos Grubu, başına gelenleri hak etti. Çünkü halk, 10 yıl önce başlayan özelleştirme furyası sırasında kendi cepleri boşalırken oligarklarınkinin dolduğunu düşünüyor. Oligarkların listesinin en tepesinde de 15 milyar dolarlık servetiyle Hodorkovski bulunuyor.

Ancak gözlemciler, Putin’in 2010 yılına kadar milli geliri ikiye katlama hedefine işaret ederek Yukos gibi kuruluşlara bu hedef doğrultusunda ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekiyorlar. Putin’in de bu gerçeğin farkında olduğunu vurguluyor ve Yukos’un imha operasyonunun durdurulabileceğini kaydediyorlar.