Rusya İran'a karşı tutumunu değiştiriyor

BM Güvenlik Konseyi dünyanın nükleer silahlardan arındırılması konusundaki bir kararı bugün oybirliğiyle kabul etti. BM Genel Kurulu’nun 64’üncü dönem toplantılarının paralelinde düzenlenen özel oturuma ABD Başkanı Barack Obama başkanlık etti. Kararda “Herkes için nükleer silahsız, güvenli bir dünya” hedefi benimsendi. BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon, memnun edici bulduğu kararı “tarihi” olarak nitelendirdi.

ABD Başkanı Barack Obama New York’ta düzenlenen BM Genel Kurulu toplantıları kapsamında Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile de bir araya geldi. İran'ın nükleer programıyla uluslararası topluma meydan okuması halinde bu ülkeye yönelik yaptırımların "kaçınılmaz" olabileceğini kabul eden Medvedev, böylece, Moskova'nın Washington'a karşı tutumunda bir yakınlık sinyali verdi. Obama da İran'ın meydan okumayı sürdürmesi durumunda bu ülkeye yönelik yeni yaptırımlar uygulanabileceği uyarısında bulundu.

Böyle bir tutum değişikliği, daha geçtiğimiz haftalarda hissedilmişti. Rusya, İran ile yaşanan nükleer tartışmalarda, yaptırımlara karşı katı tutumundan vazgeçiyor. Dolayısıyla Tahran artık, BM Güvenlik Konseyi’nde Rusya’nın vetosuna bel bağlayamayacak. Rusya’nın baskısı adım adım artmaya başladı. BM Genel Kurul toplantıları nedeniyle New York’ta bulunan Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, ABD Başkanı Barack Obama ile görüşmesinin ardından şu açıklamayı yaptı:

"Yaptırımlar çok ender olarak yapıcı sonuçlar ortaya çıkarıyor. Ancak bazı durumlarda, yaptırımlar kaçınılmaz oluyor. Özetle, duruma göre karar verilmeli."

Tutum değişikliği Obama’ya jest mi?

Pek çok siyasi gözlemciye göre, Rusya, Obama’nın füze kalkanı projesinden vazgeçmesine, İran konusundaki bu yeni tutumuyla karşılık veriyor. Bu ödüne karşı, yaptırım yanlısı bir tutum sergilendiği öne sürülüyor.

Kremlin’in Tahran yönetimine karşı sabrı yavaş yavaş tükeniyor. İran’ın tartışmalı nükleer programına ilişkin son önerileri Moskova tarafından oldukça soğuk karşılandı. Önerilerin, nükleer programla ilgili endişeleri gidermek için yeterli olmadığı ifade edildi. İran, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya’yı, müzakere masasına davet etse de nükleer programın durdurulmasının söz konusu olmadığını açıklamıştı.

İsrail her türlü olasılığı göze alıyor

Rusya Başbakanı Vladimir Putin de iki hafta önce yaptığı açıklamada, İran’a İsrail’in güvenlik endişelerini ciddiye alması çağrısında bulunmuştu. İsrail, İran’ın nükleer tesislerine askeri saldırı olasılığını saklı tutuyor. İran’ın atom bombasına sahip olmasını önlemek için her türlü olasılık göze alınıyor. Hatta İsrail Genelkurmay Başkanı Korgeneral Gabi Aşkenazi hafta içinde yaptığı açıklamada, kendilerini savunmak için askeri müdahale de dâhil, her türlü seçeneğin masada olduğunu belirtmişti. Rusya Devlet Başkanı Medvedev, kısa bir süre önce İsrail ve İran arasındaki olası bir savaş konusunda uyarıda bulunmuştu. New York’ta da İran’a bir kez daha işbirliği önerisi yaptı:

"Hedefimiz, İran’ın nükleer enerjiyi barışçıl amaçlarla kullanmasına yardımcı olmayı; ancak öte yandan da ülkenin nükleer silah geliştirmesini önlemeyi içeriyor.“

İran'ın Buşehr kentinde Rusya tarafından inşaa edilen nükleer santralde, 25 Şubat’ta ilk deneme üretimine başlandı. Yakıt çubuklarının teslimi ise Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı yetkililerinin gözetiminde yapılıyor. Moskova, orada bir uranyum zenginleştirme tesisinin gerekli olmadığını düşünüyor. Ancak Tahran bundan vazgeçmek istemiyor. Dahası Batı dünyası da İran’ın zenginleştirilmiş uranyumu atom bombası üretmek için kullanacağını tahmin ediyor.

Rusya füzeleri teslim edecek mi?

Rusya, iki yıl önce İran ile S-300 füzelerinin satışına ilişkin bir anlaşma imzalamıştı. Tahran, tartışmalı nükleer tesislerini bu füzelerle korumayı planlıyor. Ancak Rusya, söz konusu füzeleri henüz teslim etmedi. Ayrıca bu gergin ortamda, füzelerin teslim edilmesine de pek olası bakılmıyor. Medvedev, 10 gün kadar önce yaptığı açıklamada, Moskova’nın durumu daha da kötüleştirecek bir girişimde bulunmak istemediğini belirtmişti:

"Hedefimiz, İran’ı daha güçlü, İsrail’i daha güçsüz yapmak ya da tam tersi bir duruma yol açmak değil. Daha ziyade Ortadoğu’da istikrarı tesis etmeliyiz. Bizim asıl hedefimiz bu olmalı.“

Stephan Laack - Moskova / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Murat Çelikkafa