Das Universum expandiert immer schneller

2011 Nobel Fizik Ödülü, evrenin genişlemesini inceleyen üç bilim insanı arasında paylaştırıldı. Nobel Komitesi, ödülü 1990’lı yılların sonunda "süpernova" adı verilen çok sayıda yıldız patlamasını izleyerek evrenin giderek artan bir hızla genişlediğini keşfeden Saul Perlmutter (ABD), Brian P. Schmidt, (ABD/Avustralya) ve Adam G. Riess'e (ABD) layık gördü. Bu keşfe kadar bilim dünyasında yaygın olan kanı, evrenin giderek daha yavaş genişlediği şeklindeydi.

Münih'te astrofizik üzerine çalışmalar yapılan Max Planck Enstitüsü’nden Hans-Thomas Janka, Nobel Fizik Ödülü’nün açıklanmasından sonra Deutsche Welle’ye yaptığı değerlendirmede, söz konusu keşfin hiç beklenilmeyen bir ufuk açtığını söylüyor. Kendisi de süpernovaları inceleyen ve birçok kez Perlmutter, Schmidt ve Riess ile ortak çalışmalar yapmış olan Janka, kozmologların aslında evrenin büzüldüğünü kanıtlamayı hedeflediklerini, ancak incelemelerinin ardından, tam aksi sonuca vardıklarını belirtiyor ve evrenin giderek artan bir hızla genişlediğinin bulunmasının fizik dünyasını temellerinden sarstığını vurguluyor.

Ödüllü astronom

Perlmutter, "Supernova Cosmology Project (SCP)" adı verilen ve bir dizi uluslararası enstitünün ortaklaşa yürüttüğü bir astrofizik araştırma projesinin yöneticiliğini yapıyor. SCP, patlayan yıldızların verilerini değerlendirerek evrenin giderek daha hızlı genişlediğini bulan iki ekipten biri. İkinci ekip ise Nobel Ödülü’ne layık görülen diğer iki fizikçinin çalıştığı "High-z Supernova Search Team" adlı araştırma grubu. Bu grup da Perlmutter’den bağımsız olarak aynı zamanda aynı keşfi yapmıştı.

1959 doğumlu Saul Perlmutter, Harvard Üniversitesi’nde fizik öğrenimi gördükten sonra, Kaliforniya Üniversitesi’nde süpernovalar üzerine doktorasını yaptı. Perlmutter, Nobel Fizik Ödülü'nden önce de 2007 yılında Gruber Kozmoloji Ödülü ve bu yıl Albert Einstein Madalyası gibi çok sayıda ödüle layık görüldü.

Genç yaşta Nobel

Brian P. Schmidt ve Adam G. Riess ise Perlmutter’den daha genç iki bilim insanı. Bugüne kadar Nobel'e layık görülen isimler arasında genç yaşlarıyla da dikkat çekiyorlar. 44 yaşındaki Schmidt, Arizona Üniversitesi’nde fizik ve astronomi eğitimi aldıktan sonra, 1993’te Harvard Üniversitesi’nde süpernovalar üzerine doktorasını yaptı. 1995 yılından bu yana çalışmalarını Avustralya’da sürdüren Schmidt, bu ülkenin de vatandaşlığına sahip. Perlmutter gibi 2007 yılında Gruber Kozmoloji Ödülü’ne layık görülen bilim adamı, Adam G. Riess’in de yer aldığı "High-z Supernova Search Team" adlı araştırma grubunun yöneticiliğini yapıyor.

41 yaşındaki Riess ise Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde okuduktan sonra, 1996’da Harvard Üniversitesi’nde süpernovalar hakkındaki çalışmasıyla doktorasını yaptı. Hubble, teleskopu ile evrenin genişleme etapları üzerine veri toplayan Riess, bu yıl Albert Einstein Madalyası’na layık görülen isimlerden biri oldu.

Cevaptan çok soru

Nobel Komitesi’nin kararı fizik dünyasında sürpriz yarattı. Münih’te astrofizik üzerine çalışmalar yapılan Max Planck Enstitüsü’nden Hans-Thomas Janka, "Doğrusunu söylemek gerekirse karar beni şaşırttı, zira yapılan keşfin ardından soru işaretleri azalacağına arttı“ şeklinde konuşuyor.

"Bu kozmolojiyi temelden sarsan ve çığır açan bir keşif, ancak süpernovalar henüz tam olarak anlaşılabilmiş değil, ayrıca evreni sürekli genişlettiği ve galaksileri birbirlerinden uzaklaştırdığı varsayılan karanlık enerji de teoride çözümlenebilmiş değil“ diyen Janka, bu kadar hızlı değişim içinde olan bir alana Nobel Ödülü’nün verilmesini şaşırtıcı bulduğunu kaydediyor.

İsveç Kraliyet Akademisi tarafından Nobel Fizik Ödülü’ne layık görülen üç bilim adamı 10 milyon İsveç Kronu (yaklaşık 1 milyon 100 bin euro) tutarındaki ödülü paylaşacak. Ödülün yarısı Perlmutter’e giderken, diğer yarısını Schmidt ve Riess bölüşecek. Ödüller,  10 Aralık tarihinde Stockholm’de düzenlenecek törenle sahiplerine verilecek.

© Deutsche Welle Türkçe

Andreas Sten-Ziemons / Çeviren: Aydın Üstünel
Editör: Hülya Köylü