Sanat dedektifleri iş başında

Picasso, Van Gogh ya da Munch gibi önemli ressamların tabloları müzelerden ya da özel koleksiyonlardan en az birer kez çalındı. Bunlar milyonlarca dolar değerinde paha biçilmez eserler. Sanat dedektifi adını taşıyan görevliler ise çalınmış eserlerin peşinde. Çalınmış sanat eserlerini araştıran Art Loss Register adlı ajansın Köln şubesinde çalışan "sanat dedektifi" Victorine Stille de onlardan biri.

Sanat dedektifi Stille'nin çalışma ofisi oldukça aydınlık. Masaların üzerinde her yana dağılmış sanat objeleriyle ilgili kataloglar duruyor. Victorine Stille, ajansın veri bankasında araştırma yapıyor. Ajans, 1991 yılında Londra’da kuruldu. Kısa süre içinde New York, Amsterdam, Paris ve hatta Köln’de şubeleri açıldı. Kuruluşundan bu yana, eserleri çalınan sanat koleksiyoncuları düzenli olarak ajanstan yardım talep ediyor.

Diğer şubelerle işbirliği

Sanat dedektifi Victorine Stille, çalışmasına ilk olarak söz konusu kayıp eserin üretim yılı ve sanatçının adı gibi ayrıntıları bir araya getirerek başlıyor. Daha sonra hepsini veri bankasına kaydediyor. Bu sayede diğer şubelerdeki çalışanlar da bu verilere ulaşabiliyor. Böylece dünya çapındaki araştırma başlıyor. Stille şöyle konuşuyor:

“Sık sık karşılaştığımız şey, eserin çalınmasının ardından öncelikle iki ya da üç yıl kadar kara borsada elden ele dolaşması. Bizim, eserlerin 15 yıl sonra tekrar ortaya çıktığına dair bir teorimiz var.“

Müzayedelerde çalıntı eser arayışı

Bu eserler, örneğin müzayede ya da sanat fuarlarında günün birinde yeniden ortaya çıkabiliyor. Ancak 15 yıl, sanat dedektifleri için oldukça uzun bir süre. Bu nedenle hızlı hareket eden dedektifler ise eserin kendiliğinden ortaya çıkmasını beklemiyor. 28 yaşındaki sanat dedektifi Victorine Stille de vaktinin çoğunu, internette araştırma yaparak geçiriyor. "Belki çalıntı olarak bildirilen bir esere rastlarım" beklentisiyle, müzayedelerle ilgili verileri inceliyor. Tabii sık sık dışarıya da çıkıp, sergilere ya da sanat fuarlarına katılıyor:

Stille, “Hiçbir çalıntı eserin satılmamasını sağlayabilmek için, sanat fuarlarını, iyi isimleri ve katılımcıları korumak amacıyla sanat tüccarlarının stantlarını ziyaret ediyoruz“ diyor.

James Bond’un Aston Martin’i de kayıp

Stille, oralarda bulunan eserlerle kendi veri bankasındaki kayıtlı nesneler ile karşılaştırıyor. En sık çalınan eserler tablolar. Ancak antika oyuncak, saat ya da mobilyalar da bazen çalınabiliyor. Stille, kayıtlarında bulunan çok ilginç bir örneği anlatıyor:

“Veri bankamızda James Bond’un eski bir otomobili bile var. Bu 1963 yılına ait Aston Martin marka bir otomobil. 1997 yılında film çekimleri sırasında çalındı. Bu otomobil, Altın Parmak ve Yıldırım Harekâtı adlı filmlerde de kullanılmıştı. Sürekli araştırma halindeyiz.”

Stille, 007'nin Aston Martin marka otomobili gibi pek çok ünlü parça ile ilgili araştırmanın daha çok uzun süre devam edebileceğini belirtiyor:

“Munch’un Çığlık adlı eseri çalındığında bunu herkes tanıyordu. Bunlar piyasada satılabilecek şeyler değil. Otomobilde de aynı şey söz konusu. Çalan kişiler kendilerinde bu eserleri rahatlıkla piyasada satışa sunabilecek güveni bulana kadar daha uzun zaman geçebilir. Otomobili kimin çaldığı konusunda hiçbir fikrim yok ancak bunu garajda tutabilecek birisi olduğunu sanmıyorum. Böyle bir arabası olan kişi, kesinlikle onu kullanmalı.“

Almanya'da 180 bin kayıp eser

Tabii ki sanat dedektifinin, yolda kırımız ışıkta duran bir Aston Martin’e tesadüfen rastlama olasılığı çok düşük. Bu nedenle ünlü ve tanınmış sanat serlerinin bulunmasında vatandaşlara da iş düşüyor. Şu ana kadar Victorine Stille ve ekibi yaklaşık 230 milyon Euro değerindeki eseri tekrar buldu. Almanya’da ise 180 bin sanat eseri kayıp.

Murat Koyuncu / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Hülya Köylü