Savaş karşıtlarına ihale yok

Fransa, Almanya ve Rusya bir kez daha ABD‘yle Irak konusunda ayrı kutuplara düştüler. Bu kez neden, Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz’in Kanada’da dahil bu ülkeleri Irak’ta açılan son yaklaşık 20 milyar dolar tutarındaki ihaleden dışlama kararı oldu.

Bu ülkeler, ABD‘nin transatlantik ilişkileri yeniden örmek yerine baltalamaya devam ettiği görüşünü savunuyorlar. Ancak Wolfowitz, Pentagon’un web sitesindeki ifadesinde bu ülkelerin aslında dışlanmadığını, ama Irak’taki koalisyona katılımlarını sağlamak için cesaretlendirildiklerini yazdı.

Dışlanan ülkeler tepkili

Alman şirketlerinin Irak’ı yeniden imar pastasından pay alamayacağının öğrenilmesi Berlin’de tepkiye neden oldu. Ayrıca Kanada da açıklamalardan hayalkırıklığına uğramış durumda. Kanada Başbakanı Paul Martin, Kanada’nın Madrid konferansında Irak’a 225 milyon dolar bağışlamayı taahhüt ettiğini ve Afganistan’da da askerlerinin olduğunu vurgularken, ”Bu kararı sindirmekte güçlük çekiyorum” dedi.

Almanya Hükümet Sözcüsü de Washington yönetiminin yeniden imar projesine katılacak devletlere sınırlandırma getirmesinin kabul edilecek birşey olmadığını belirtirken Dışişleri Bakanı Joschka Fischer de şaşkınlığını gizlemedi. AB Komisyonu da kararın Dünya Ticaret Örgütü‘nün kuralları ile örtüşür nitelikte olup olmadığına bakacaklarını açıkladı.

Moskova’da Rusya Savunma Bakanı Sergey İvanov ise Washington’un bu talebinin kabul edilemez olduğunu açıkladı. Ivanov, ”Irak’ın Rusya’ya olan borcu 8 milyar dolara geliyor ve Rusya hükümetinin bu konuda aldığı tavır, hiçbir borcu affetmeyi planlamadığı,” dedi.

ABD kararı savundu

Geçici koalisyon yönetiminin operasyon şefi Deidre Lee, kararlarının yasal dayanağının olduğunu, Dünya Ticaret Örgütü‘nün 9 koşul için ülkelere kimi ihalelerden men etme hakkını verdiğini ve ABD‘nin de bu maddeler içerisinde yer alan öncelikle ulusal çıkarları ve sonra kamu çıkarlarını göz önünde bulundurarak bu kararı aldığını vurguladı.

Beyaz Saray Sözcüsü Scott McClellan da aldıkları kararı savunurken, ”Amerikan vergi verenlerin parasıyla desteklenen ana ihalelerin, Iraklılar‘a ve ABD’yle özgür, demokratik ve refah içinde bir Irak inşa etmek için birlikte çalışan ülkelere gitmesi uygun ve makul diye düşünüyoruz” diye konuştu.

İhaleye 63 ülke giriyor

Pentagon’un listesine göre toplam 63 ülke Irak’ta yeniden imar ihalelerine girebilecek. Bunlar arasında yer alan Türkiye gibi Solomon Adaları, Uganda ve Samoa gibi ülkeler ana ihaleler için rekabet edecek. Geçtiğimiz günlerde Başbakanı Beyaz Saray’da konuk olan Çin ve İsrail bu ihalelere katılamıyor. Yaklaşık 20 milyar dolar tutarındaki açılan 26 ihalede elektrik, iletişim, kamu binaları, ulaşım, kamu görevleri, güvenlik, adalet ve Irak ordusunun yeniden yapılanması yer alıyor.

Irak’ın savaşı kaybetmesinin ardından ise paylaştırılan büyük ihalelerden Amerikan şirketleri aslan payını almışlardı. Örneğin Irak Savaşı’nın en ateşli savunucularından Başkan Yardımıcısı Dick Cheney birkaç yıl öncesine kadar yönetim kurulu üyeliğini yaptığı Halliburton tröstü gibi.

Pentagon’dan yapılan bu açıklama Fransa, Almanya, Rusya ve Kanada’nın gündemine bomba gibi düşerken, Başkan Bush bu ülkelerin devlet başkanlarına zamanlaması daha ilginç olamayacak bir telefon açtı ve Irak’ın borçlarının affedilmesi talebinde bulundu. Beyaz Saray, Bush’un nasıl tepki aldığını açıklamaktan daha ziyade, bu ülkelerin koalisyona destek vermeleri halinde ihalelerin yeniden yazılabileceğini söylediler.